مردم ملازینال پول نمی خواهند، راه می خواهند/ منطقه ای در قلب تبریز + فیلم

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، منطقه ملازینال در حاشیه شهر تبریز با مشکلات و کمبودهای جدی در زمینه زیرساخت‌های شهری مواجه است. این منطقه که به عنوان یکی از نقاط حاشیه‌ای و غیررسمی شناخته می‌شود، فاقد بسیاری از امکانات و خدمات ضروری برای رفاه و آسایش ساکنین خود است.

از جمله مشکلات عمده این منطقه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

منطقه ملازینال هیچ گونه فضای سبز عمومی ندارد، که این امر بر کیفیت زندگی ساکنان و به ویژه کودکان تاثیر منفی گذاشته است.در این منطقه هیچ سالن ورزشی برای استفاده عموم و ترویج فعالیت‌های بدنی وجود ندارد.ساکنان این منطقه از یک پارک مناسب برای بازی کودکان خود محروم هستند.منطقه ملازینال فاقد خدمات حمل و نقل عمومی است که این موضوع دسترسی ساکنین به سایر مناطق شهر را دشوار کرده است.منطقه از داشتن یک منطقه بازی برای تفریح و سرگرمی کودکان بی‌بهره است.ملازینال در یک بن‌بست قرار دارد و فاقد مسیرگشایی مناسب است که باعث مشکلات ترافیکی و دسترسی به این منطقه می‌شود.این منطقه فاقد خدمات جدول‌کشی و پیاده‌رو برای تسهیل تردد شهروندان است.منطقه هیچ فضای مشخصی برای استقرار ستاد بحران در مواقع اضطراری ندارد که این امر در شرایط بحرانی می‌تواند خطرات بیشتری را برای ساکنان به همراه داشته باشد. منطقه فاقد خیابانی مناسب برای مانور خودروهای آتش‌نشانی و امدادی در مواقع حادثه است که این موضوع می‌تواند به تأخیر در امدادرسانی منجر شود.

این مشکلات زیرساختی نشان‌دهنده نیاز مبرم به توجه و اقدامات فوری برای بهبود وضعیت زندگی در منطقه ملازینال است. رفع این کمبودها می‌تواند به ارتقای کیفیت زندگی ساکنان این منطقه و فراهم آوردن امکانات اولیه برای آن‌ها کمک کند.

چالش‌های مالکیت و ساماندهی ساخت و سازهای غیرمجاز در مناطق حاشیه‌ای و راهکارهای پیشنهادی

یکی از فعال اجتماعی منطقه در خصوص وضعیت حاکم رد منطقه ملازینال تبریز اینگونه به خبرنگار رکنا گفت: مسئله اصلی به مالکیت زمین‌ها و عدم دریافت مجوز ساخت از سوی ساکنین این مناطق مربوط می‌شود. این زمین‌ها عمدتاً اراضی ملی بوده و مردم بدون اخذ پروانه و مجوز قانونی اقدام به ساخت و ساز در این مناطق کرده‌اند. به همین دلیل، شهرداری به عنوان نهاد مسئول، خدمات عمومی به این مناطق ارائه نمی‌کند؛ زیرا بر اساس قوانین، ساخت و سازهای غیرمجاز فاقد اعتبار قانونی هستند و شهرداری ملزم به ارائه خدمات به این اراضی نیست.

اما باید توجه داشت که این ساخت و سازها یک شبه و به طور ناگهانی شکل نگرفته‌اند. در واقع، این وضعیت در طول چند دهه اخیر به تدریج ایجاد شده است. در این مدت، شهرداری به طور غیرمستقیم از طریق نادیده گرفتن نظارت و ارائه برخی تسهیلات به این مناطق، زمینه را برای گسترش این ساخت و سازهای غیرمجاز فراهم کرده است. در حقیقت، شهرداری در بسیاری از موارد نه تنها اطلاعات کافی در این خصوص نداشت، بلکه نظارت کافی بر روند توسعه این مناطق نیز صورت نگرفته است.

این مشکلات به مرور زمان موجب افزایش جمعیت در این مناطق شده و وضعیت زندگی ساکنین به شدت به خطر افتاده است. نبود زیرساخت‌های اساسی مانند جاده‌های مناسب، دسترسی به آب، برق و سایر خدمات اولیه، مشکلات زیادی را برای مردم این مناطق ایجاد کرده است. برای مثال، بسیاری از کودکان در این مناطق مجبورند مسافت‌های طولانی را برای دسترسی به مدارس طی کنند و در تابستان با بحران کمبود آب مواجه هستند.

در پاسخ به این وضعیت، برخی مقامات محلی همچون استانداری و فرمانداری به بررسی این موضوع پرداخته‌اند و طرح‌هایی برای ساماندهی این مناطق ارائه داده‌اند. یکی از این طرح‌ها این است که ابتدا این مناطق به رسمیت شناخته شوند و سپس ساکنین آن‌ها بتوانند از طریق شهرداری مجوز ساخت و ساز دریافت کنند. این طرح پیشنهاد می‌کند که شهرداری در ابتدا به این افراد خدمات ارائه دهد و هزینه‌ای از آن‌ها دریافت نکند. در ادامه، ساکنین باید از دولت مجوزهای لازم برای تثبیت مالکیت زمین را دریافت کنند و در صورتی که این زمین‌ها به دولت تعلق داشته باشد، هزینه‌های کارشناسی برای تعیین قیمت زمین پرداخت شود.

در نهایت، این طرح می‌تواند به عنوان یک راهکار برای ساماندهی ساخت و سازهای غیرمجاز و ایجاد زیرساخت‌های مناسب در این مناطق به کار گرفته شود. به ویژه اینکه بسیاری از این مناطق در نزدیکی گسل‌های زلزله قرار دارند و باید به دقت تحت نظارت قرار گیرند تا از تلفات احتمالی در آینده جلوگیری شود. برای تحقق این امر، نیاز به همکاری میان شهرداری، دولت و دیگر نهادهای مرتبط است تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن اقداماتی مؤثر در این زمینه انجام گیرد.

بی‌توجهی به نیازهای واقعی مسکن؛ علل رشد ساخت و سازهای غیرمجاز و بحران حاشیه‌نشینی در کلان‌شهرها

فرشید ایلاتی، کارشناس سیاست‌گذاری مسکن در گفت و گو با خبرنگار رکنا در خصوص ساخت و سازهای شکل گرفته در شهرها و راهکاری که باید برایشان انجام می شد و می تواند انجام شود اینگونه گفت که در ادامه می خوانید:

فرشید ایلاتی، کارشناس سیاست گذاری مسکن با بیان اینکه  مسئله ساخت و سازهای غیرمجاز در حاشیه شهرها یکی از معضلات پیچیده‌ای است که در بسیاری از کلان‌شهرهای ایران، همچون تبریز و مشهد، به وضوح قابل مشاهده است گفت: این ساخت و سازها که عمدتاً در مناطق حاشیه‌ای و گاه غیرقانونی انجام می‌شود، سال‌هاست که به عنوان یک بحران اجتماعی و شهری مطرح است. سال‌هاست که این مناطق، محلی برای سکونت بسیاری از خانواده‌ها شده‌اند، اما در عین حال، بسیاری از این سکونتگاه‌ها فاقد زیرساخت‌های ضروری مانند برق، آب، گاز و حتی جاده‌های مناسب هستند. این واقعیت، باعث شده که بسیاری از این مناطق از استانداردهای اولیه زندگی شهری بی‌بهره بمانند و مشکلات فراوانی را برای ساکنان و مسئولین شهری ایجاد کند.

ایلاتی با گفتن از اینکه در این میان، شهرداری‌ها و سازمان‌های مربوطه همچون وزارت راه و شهرسازی طبق قوانین کشور موظف به برخورد با این ساخت و سازها هستند، اما آنچه که مهم است، این است که روش برخورد با این افراد باید چگونه باشد؟ ادامه داد: آیا این رویکرد باید تنها بر مبنای اجرای قوانین و جمع‌آوری این ساخت و سازها باشد یا باید راهکارهای جامع‌تری برای حل این معضل اندیشیده شود؟ در این خصوص، ابتدا باید علل شکل‌گیری این سکونتگاه‌های غیررسمی را به دقت مورد تحلیل قرار دهیم.در بسیاری از موارد، یکی از دلایل عمده‌ی شکل‌گیری حاشیه‌نشینی، رشد سریع جمعیت در کلان‌شهرها و عدم توانایی برنامه‌ریزی شهری در پاسخ به نیازهای مسکن است. این امر موجب شده که بسیاری از مردم به دلیل هزینه‌های بالای زندگی در داخل شهر، به مناطق حاشیه‌ای مهاجرت کنند و در آنجا به ساخت و سازهایی بپردازند که در نهایت منجر به ایجاد سکونتگاه‌های غیررسمی می‌شود. در برخی موارد نیز، عوامل دیگری مانند فساد، زمین‌خواری و تغییر کاربری‌های غیرمجاز در این روند دخیل هستند. افرادی سودجو از این فرصت استفاده کرده و اراضی کشاورزی یا دولتی را به صورت غیرقانونی تفکیک و به مردم می‌فروشند که این خود باعث تشدید مشکلات می‌شود.

ایلاتی با تاکید بر اینکه اما مسئله اساسی اینجاست که باید به این نیاز پاسخ دهیم. نیاز به مسکن، نیاز به توسعه شهری، نیاز به پاسخ‌گویی به جمعیت در حال رشد و نیاز به تامین زیرساخت‌ها ادامه داد:  اگر این نیازها به درستی شناسایی نشوند و به آنها پاسخ مناسب داده نشود، بحران حاشیه‌نشینی تنها تشدید می‌شود. به عبارت دیگر، اگر ما به صورت علمی و منطقی به مسئله مسکن پاسخ ندهیم، همین سکونتگاه‌های غیررسمی با تمام معضلاتشان، همچنان گسترش خواهند یافت.

این کارشناس سیاست گذاری مسکن افزود: در این راستا، یکی از راه‌حل‌های ممکن، توسعه افقی شهرها است. به این معنی که با توجه به رشد جمعیت، محدوده شهرها باید گسترش یابد تا تراکم جمعیتی کاهش یابد و از ایجاد مشکلاتی چون ترافیک و ازدحام جلوگیری شود. این در حالی است که در بسیاری از موارد، شهرها بدون توجه به این نیاز، تنها به گسترش عمودی و تراکم در مرکز شهرها پرداخته‌اند. این عدم توسعه‌ی صحیح در اطراف شهر، باعث شده که بسیاری از صنایع و فعالیت‌های اقتصادی به حاشیه شهرها منتقل شوند، جایی که حتی زیرساخت‌های اولیه هم به درستی فراهم نشده‌اند.بنابراین، برای حل این معضل، نیاز به یک رویکرد جامع و منسجم داریم. در گام اول، باید زمین‌های حاشیه‌ای که به صورت غیرقانونی ساخته شده‌اند، شناسایی و به درستی مدیریت شوند. این فرآیند باید با توافق‌نامه‌های قانونی و شفاف بین دولت و مالکین این اراضی انجام شود. به این معنا که قبل از الحاق این زمین‌ها به محدوده‌های شهری، توافقاتی صورت گیرد که سهم دولت و شهرداری از این اراضی مشخص باشد. این کار نه تنها باعث می‌شود که مشکلات حقوقی و قانونی کمتر شود، بلکه به رشد و توسعه پایدار شهری کمک می‌کند.

ایلاتی چنین گفت: همچنین، برای جلوگیری از فساد و زمین‌خواری، لازم است که مسئولین نظارتی بیشتری بر روند تغییر کاربری‌ها و فروش اراضی داشته باشند. نباید اجازه داد که افراد سودجو از این فضا بهره‌برداری کنند و اراضی دولتی و عمومی را به صورت غیرقانونی به فروش برسانند.

وی تاکید داشت : مسئله دیگر، طولانی بودن فرآیندهای به‌روزرسانی طرح‌های جامع شهری است. این فرآیندها معمولاً مدت زیادی طول می‌کشند و گاهی ممکن است سال‌ها طول بکشد که یک شهر بتواند طرح‌های جدید خود را به تصویب برساند. این تاخیر در تصمیم‌گیری‌ها باعث می‌شود که نیازهای جمعیتی و مسکن به درستی شناسایی نشوند و در نتیجه، ساخت و سازهای غیرمجاز افزایش یابد. در نهایت، باید بپذیریم که این معضل نیازمند زمان و اراده قوی برای حل است. نمی‌توان با انکار یا نادیده گرفتن این موضوع، آن را حل کرد. راه‌حل، در شفافیت، برنامه‌ریزی دقیق و مشارکت مردم و مسئولین است. باید با توجه به نیازهای واقعی مردم و شرایط موجود، به این مسئله رسیدگی کرد تا از بروز مشکلات اجتماعی و اقتصادی در آینده جلوگیری شود.