اسرائیل تنها تر از همیشه | کدام کشورها به نتانیاهو پشت کردند؟

واکنش کشورها و نهادهای بین المللی به حکم بازداشت نتانیاهو و وزیر جنگ برکنار شده اش را مشاهده کنید:

طبق این حکم، نتانیاهو و گالانت به نسل‌کشی، جنایت علیه بشریت و تجاوز جنگی محکوم شدند و تمام کشورها ملزم به اجرای این حکم هستند. یعنی چنانچه نتانیاهو و گالانت به هر کدام از کشورهای عضو دیوان سفر کنند، آن کشور موظف به دستگیری و بازداشت این دو جنایتکار جنگی و تحویل آنان به دیوان کیفری است. 

این حکم با استقبال کشورهای اروپایی، کانادا، ترکیه آرژانتین، آفریقای جنوبی، اردن و... و همچنین نهادهایی مانند سازمان دیده‌بان حقوق بشر، سازمان عفو بین‌الملل و حماس مواجه شد؛ از جمله اینکه بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرد تمام کشورهای عضو این اتحادیه، موظف به اجرای حکم دیوان کیفری در خصوص دستگیری نتانیاهو و گالانت هستند. نخست‌وزیر کانادا نیز طی اظهاراتی، اعلام کرد که این کشور خود را ملزم به اجرای تمام احکام دیوان کیفری بین‌المللی می‌داند. یعنی حتی بسیاری از حامیان رژیم صهیونیستی نیز از این حکم حمایت کرده‌اند. 

تا کنون به غیر از اسرائیل که طبیعتا حکم بازداشت نخست‌وزیر خود را رد می‌کند، آمریکا و مجارستان تنها کشورهایی هستند که در برابر این حکم دیوان کیفری بین‌المللی موضع‌ منفی اتخاذ کرده‌اند. ایالات متحده که مانند اسرائیل عضو دیوان کیفری بین‌المللی نیست، شدیدترین حملات را نسبت به این حکم انجام داده است؛ از جمله اینکه بایدن حکم بازداشت نتانیاهو و گالانت را خجالت‌آور دانست و لیندسی گراهام، سناتور تندروی حزب جمهوری‌خواه نیز کشورهایی که اقدام به اجرای این حکم کنند را به شدیدترین تحریم‌های اقتصادی تهدید کرد. 

به نظر می‌رسد حتی اگر این حکم هرگز منجر به بازداشت نتانیاهو و گالانت نشود، باز هم با به جای گذاشتن آثاری همچون افزایش فشار افکار عمومی علیه اسرائیل، افزایش تنش‌ها در داخل رژیم و کاهش همگرایی کشورهای عربی و اروپایی با اسرائیل، توانسته گامی مثبت در راستای احقاق حقوق فلسطینی‌ها باشد. 

هادی مسعودی‌فر، پژوهشگر حقوق بین‌الملل در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به حکم اخیر دیوان کیفری بین‌المللی علیه جنایتکاران صهیونیستی، اظهار کرد: دیوان کیفری بین‌المللی یک نهاد حقوقی و قضایی است که جامعه جهانی استقلال آن را به رسمیت می‌شناسد و قضات آن کاملا مستقل از دولت‌ها، به پرونده‌ها رسیدگی می‌کنند. بنابراین وقتی چنین نهادی علیه مقام سیاسی دولتی اعلام رأی می‌کند، نشان می‌دهد در سطح بین‌المللی یک عزم جدی برای محکومیت آن مقام وجود داشته، زیرا یک نهادی مانند دیوان کیفری بین‌المللی هیچ گاه رایی را صادر نمی‌کند که صرفا جنبه تشریفاتی داشته و برای اقناع افکار عمومی باشد. 

وی افزود: حتی اگر این حکم منجر به بازداشت نتانیاهو و گالانت نشود، باز هم یک موفقیت در مسیر تظلم‌خواهی جامعه جهانی محسوب می‌شود. اعلام حمایت دولت‌هایی مانند کانادا، ایتالیا، بلژیک، هلند و کلمبیا در کنار دولت‌های خاورمیانه از این رای، نشان‌دهنده یک وفاق جهانی برای محکومیت نتانیاهوست، زیرا هر کدام از این کشورها در یک منطقه خاص جغرافیایی و سیاسی هستند. لذا قطعا رای دیوان کیفری بین‌المللی در صدور حکم بازداشت برای نتانیاهو و گالانت، چیزی بیش از یک اقدام تشریفاتی است. اساسا من معتقدم این رای، یکی از قوی‌ترین آرای صادره توسط یک نهاد حقوقی بین‌المللی در ۷۰ سال گذشته محسوب است که هیمنه رژیم صهیونیستی را شکست.

این مدرس دانشگاه با اشاره به موضع‌گیری کشورها در قبال این حکم، بیان کرد: اصولا اگر کشوری علیه حکم دیوان کیفری بین‌المللی موضع‌گیری و اعلام کند که قصد اجرای آن را ندارد، در حقیقت علیه ساحت حقوق بشر اقدام کرده که نه‌تنها مورد قبول افکار عمومی هیچ کشوری نیست، بلکه نهادهای حقوق بشری نیز چنین کشوری را تحت فشار قرار می‌دهند. یعنی همان طور که نهادهای مدنی بین‌المللی و جامعه حقوق بشر جهانی توانست دیوان کیفری بین‌المللی را وادار به صدور چنین حکمی علیه نتانیاهو کند، دولت‌هایی که علیه این حکم موضع‌گیری کنند را هم تحت فشار قرار خواهند داد. لذا هیچ دولتی که منافع ملی را مبنای عمل خود قرار می‌دهد، هرگز حاضر نمی‌شود در مقابل یک رای صادرشده از سمت یک نهاد حقوقی بین‌المللی موضع‌گیری منفی کند. 

مسعودی‌فر با اشاره تهدیدات آمریکا علیه کشورهایی که این حکم را اجرا کنند، گفت: احکام صادره دیوان کیفری بین‌المللی جزو آرای بالادستی محسوب می‌شود که حتی کشورهایی که عضو کنوانسیون‌های حقوق بشری بین‌المللی نیستند هم نسبت به اجرای این احکام مکلف اند. دیوان کیفری بین‌المللی در جرایمی مانند نسل‌کشی، جنایت علیه بشریت، جنایت جنگی و تجاوز صلاحیت رسیدگی دارد و چون این موارد جرایم خاص علیه صلح بین‌الملل و ارزش‌های انسانی محسوب می‌شوند، لذا هیچ کشوری نمی‌تواند از اجرای احکام تمرد کند. نهایتا کشورها می‌توانند مانند آمریکا، در قالب بیانیه‌ای حکم را نقد کنند. 

این پژوهشگر حقوق بین‌الملل با تاکید بر اینکه واکنش آمریکا نسبت به این رای یک اقدام سیاسی و رسانه‌ای بود، عنوان کرد: در حالیکه حکم صادره از سمت دیوان کیفری بین‌المللی، یک رای حقوقی و بین‌المللی است و وقتی چنین رایی از سمت یک دیوان بین‌المللی علیه اسرائیل صادر می‌شود، خسارت‌های تاریخی سختی به نظام غیرمشروع صهیونیستی وارد می‌گردد که در تاریخ ماندگار خواهد شد. این خسارت آن قدر برای رژیم زیان‌بار است که با واکنش‌های سیاسی و رسانه‌ای آمریکا ترمیم‌ نمی‌شود.