نقاره‌چی‌ها حکومتی ساکن کدام محله بودند؟

اودلاجان یکی از ۵ محله قدیمی پایتخت است و به همین دلیل بیش از هر محله دیگری کوچه‌های تاریخی دارد. کوچه‌های تاریخی اودلاجان با تاریخچه و پیشینه این کهن محله تهران پیوند عمیقی دارند و با گذشت سال‌های طولانی، نام و اصالت آنها در فرهنگ عامه مردم تغییر نکرده است.

به گزارش همشهری آنلاین، در محله‌های قدیمی پایتخت به خصوص در اودلاجان رسم بر این بوده نام کوچه‌ها را با در نظر گرفتن هویت ساکنانش انتخاب می‌کردند. برخی از این کوچه‌ها با گذشت زمان تغییرنام داده اند و به‌روزرسانی شده اند، اما قدیمی‌ها هنوز خاطراتی را که با اسامی قدیمی آنها گره خورده مرور می‌کنند.

علیرضا زمانی، تهران پژوه، درباره وجه تسمیه کوچه‌های مشهور و تاریخی اودلاجان می‌گوید: «کوچه ماست بند‌ها یکی از قدیمی‌ترین کوچه‌های اودلاجان به شمار می‌رود و ماجرای شهرت آن خواندنی است. این کوچه در گذر امامزاده یحیی و بازارچه نواب واقع شده و در سال‌های دور ماست‌هایی که در این کوچه می‌فروختند به حدی اعلا بود که از محله‌های دیگر هم برای خرید ماست به آنجا می‌رفتند. به همین دلیل هم به کوچه ماست بند‌ها معروف شد.»

کوچه نقاره چی‌ها حکایت مشابهی دارد. نقاره زدن در تهران قدیم شغل حکومتی بود و نقاره زن‌هایی که هنگام طلوع و غروب خورشید مقابل دروازه‌های تهران نقاره می‌زدند مسئولیت مهمی داشتند. علیرضا زمانی درباره هویت کوچه نقاره چی‌ها قدیم و بهبهانی فعلی در همسایگی کوچه سرپولک می‌گوید: «این احتمال که چند نقاره زن معروف تهران در این کوچه زندگی می‌کردند دور از ذهن نیست، اما در هیچ منبع مکتوبی به نام و هویت نقاره زن‌هایی که در این کوچه می‌زیسته اشاره نشده است.»

در گذشته بیش از ۷۰ کوچه در اودلاجان ایجاد شده بود که نام و نشان برخی از آنها با صاحب منصبان و ساکنان مشهورش گره خورده بود. وحید شهاب، تهران گرد، در این باره توضیح می‌دهد: «آنطور که در برخی منابع مکتوب تاریخی آمده، فردی به نام محمد آقا تبریزی، قاپوچی باشی مخصوص دربار ناصرالدین شاه ساکن این کوچه بوده و به همین دلیل نام او روی این کوچه باقی می‌ماند. محمد خان امیر تومان هم وزیر جنگ دوره ناصری بوده که مدتی کوتاهی به مقام صدراعظمی هم رسیده است. او در کوچه مجاور بیمارستان دکتر سپیر زندگی می‌کرد و نام او را روی همان معبر گذاشتند. گفته می‌شود مدرسه سپهسالار قدیم موقوفه محمد خان امیر تومان بوده است.»

بجز افراد مشهور، حضور برخی اقوام و طایفه‌های مختلفی که به تهران کوچ کرده بودند هم روی برخی کوچه‌های تاریخی اودلاجان مانده است. مثل کوچه شامبیاتی‌ها که از تبار قاجار بودند و وقتی تهران در حال توسعه بود در شمال اودلاجان و نزدیک به چهارراه سرچشمه ساکن شدند. محل زندگی آنها به کوچه شامبیاتی‌ها معروف شد و بعد از ۲۰۰ سال هنوز نامش تغییر نکرده است. مسجد شیخ عبدالنبی را که قدمت آن به دوره ناصری برمی گردد، شامبیاتی‌ها حوالی چهارراه سرچشمه بنا کردند.»