ترامپ می‌تواند صادرات نفت ایران به چین را متوقف کند؟

نامه نیوز - بلومبرگ با انتشار گزارشی تحقیقی نوشت: یک گروه رو به افزایش از کشتی‌های «ناوگان تاریک» (اشباح) که مصون از پیگیری و مجازات در حاشیه یک گذرگاه دریایی شناخته‌شده فعالیت می‌کنند، در ماه‌های اخیر، صدها میلیون بشکه نفت تحریم‌شده ایران را جابه‌جا کرده‌ و به چین فروخته‌اند. ناوگان اشباح، اصطلاحی است که برای اشاره به کشتی‌های حامل نفت تحریم‌شده ایران به کار می‌رود.

بنابراین گزارش، شبه‌جزیره مالزی، بزرگ‌ترین نقطه تجمع این نفتکش‌ها است. کشتی‌هایی، که اغلب تحت پرچم‌های مصلحتی و بدون بیمه فعالیت می‌کنند، روزانه به این‌جا می‌آیند تا محموله‌های خود را دور از چشم‌های کنجکاو منتقل کنند. این همان راهی است که میلیاردها دلار نفت تحریم‌شده ایران هرساله از سوی چین خریداری می‌شود، حتی با وجود این‌که این کشور، بیش از دو سال است که رسماً حتی یک قطره از ایران وارد نکرده است.

تحلیل بلومبرگ از نزدیک به پنج سال تصاویر ماهواره‌ای از شروع سال ۲۰۲۰ تا ۴ اکتبر ۲۰۲۴ از این منطقه نشان می‌دهد با وجود تحریم‌های ایالات متحده، صنعت سایه وسیعی مبتنی بر نفت ایران در این بخش از جهان در حال توسعه است. در ماه‌های اخیر احتمالاً دست‌کم دو برابر بیشتر از سال ۲۰۲۰ در این منطقه بین کشتی‌ها نفت جابه‌جا می‌شود، اما تخمین دقیق مقدار نفتی که از طریق این کانال جابه‌جا می‌شود، غیرممکن است. با فرضیات محافظه‌کارانه درباره اندازه نفتکش‌ها، داده‌ها نشان می‌دهد که حدود ۳۵۰ میلیون بشکه نفت در ۹ ماه نخست سال جاری میلادی در این منطقه دست به دست شده است. به این ترتیب با در نظر گرفتن قیمت متوسط نفت در سال ۲۰۲۴ و تخفیف اعمال‌شده‌، مبلغ پرداخت شده بیش از ۲۰ میلیارد دلار است.

بلومبرگ بر اساس گفته هفت نفر آشنا با موضوع که در صنعت نفت، کشتیرانی یا امنیت دریایی فعالیت می‌کنند گزارش داده بیشتر این نفت از ایران می‌آید و کشتی‌هایی هم که بلومبرگ بررسی کرده به محموله‌های ایرانی مرتبط بودند. این منبع درآمد خوبی برای ایران است. برای چین هم، که به تحریم‌های اعمال‌شده ایالات متحده پایبند نیست، این شبکه پیچیده از واسطه‌ها و کشتی‌های متعلق به شرکت‌های صوری، به پالایشگاه‌های کوچک این کشور امکان می‌دهد به نفت با قیمت مناسب دسترسی پیدا کنند.

این وضعیت و ناوگان تاریک، تهدید مستقیمی برای تلاش‌های غرب برای کاهش درآمدهای تهران، مسکو و کاراکاس است و نشان می‌دهد که چرا تحریم‌ها به سختی اجرا می‌شوند. وزارت خارجه چین، بدون اظهار نظر مشخص درباره انتقال نفت ایران به چین، به بلومبرگ گفت تجارت این کشور با ایران اصولی و قانونی است و باید مورد احترام و حفاظت قرار گیرد.

در همین حال، صاحبان کشتی‌های قانونی، نگران خطرات ناشی از تعداد زیادی کشتی‌های بدون بیمه و فعال در ناوگان تاریک هستند که از طریق آبراهه‌های شلوغ با فرستنده‌های خود که اغلب خاموش است، عبور می‌کنند. این امر، شناسایی آنها را مثلاً در شب یا در هوای طوفانی بسیار سخت می‌کند. از زمان تهاجم به اوکراین و اقدامات متعاقب غرب برای محدود کردن درآمدهای انرژی روسیه، ناوگان تاریک جهانی به‌طور چشمگیری گسترش یافته است و فعالیت در نقاط کلیدی انتقال فراساحلی از جمله در امتداد سواحل یونان، خلیج عمان و درست فراتر از این نوار نازک آب بین مالزی و اندونزی، افزایش یافته است. در این‌جا گروهی که به ایران خدمت می‌کند رشد کرده است. مانند همتایان خود در جاهای دیگر، آن‌ها به دنبال اجتناب از بنادر و آب‌های سرزمینی هستند که نظارت یا رصد در آن‌‌ها تهاجمی‌تر است.

بر اساس داده‌های گمرک چین، این کشور از اواسط سال ۲۰۲۲ حتی یک قطره نفت از ایران وارد نکرده است. اما در عالم واقع، برآوردهای تحلیلگران و دانشگاهیان و داده‌های ردیابی کشتی‌ها نشان می‌دهد شرکت‌های چینی نزدیک به ۹۰ درصد از صادرات نفت ایران را خریداری می‌کنند که این مقدار نزدیک به ۱۰ درصد از واردات نفت چین است.

در ۹ ماه اول امسال، واردات نفت از مالزی که بخش زیادی از این نفت جابه‌جا شده‌ ایران به نام آن‌جا ثبت می‌شود، تقریباً هشت برابر این میزان در همان دوره در سال ۲۰۱۸، درست قبل از اعمال مجدد کامل تحریم‌های ایالات متحده علیه ایران، بوده است. بر اساس داده‌های گمرک چین، این کشور در سال ۲۰۲۳، روزانه بیش از ۱/۱ میلیون بشکه نفت از مالزی وارد کرده است، در حالی‌که تولید نفت خام مالزی روزانه تنها ۵۰۸ هزار بشکه است.

ناوگان تاریک به طور کامل از ابهامات بهره می‌برد. کشتی‌ها نفت را حمل می‌کنند، محموله‌ها را منتقل می‌کنند و در صورت لزوم، با کمک واسطه‌ها و تعمیرکاران، تدارکات و خدمه دریافت می‌کنند.

بلومبرگ می‌نویسد با شروع به کار ترامپ انتظار می‌رود فشار بر تهران افزایش یابد و دولت ترامپ با وضع تحریم‌های سخت‌تر برای ایران و هرکسی که با آنها تجارت می‌کند، هزینه‌ها را افزایش می‌دهد، اما بعید است که مانع از رفتن نفت به چین شود.

منبع: کیهان