خبرآنلاین اصفهان - عاطفه علیان: اول آذر است؛ روز اصفهان. آفتاب تا وسط اتاق تابیده و گرمایش پوست را می‌سوزاند. صدای نواختن ناشیانه پیانو از طبقه بالا می‌آید. واتس اپ را چک می‌کنم، دعوتنامه‌ای به دستم می‌رسد؛ دعوتنامه‌ای برای حضور در هفته نکوداشت اصفهان، با موضوع «آینده اصفهان». فربد نگاهی به صفحه گوشی می‌اندازد و می‌پرسد: «این علامت مرد سوار بر اژدها که کمان به دست دارد چیست؟»
در گوگل جستجو می‌کنم تا این نماد را بر سر در بازار قیصریه نشانش دهم و برایش بگویم که این نماد در میان کاشی‌کاری‌های زیبا و تاریخی، به نماد اصفهان شناخته می‌شود. ترکیبی از شیر، اژدها و کماندار که در واقع بازتابی از یک روایت اسطوره‌ای است؛ تقابلی بین خیر و شر، روشنایی و تاریکی.
در این تصویر، شهریار صفوی با تیر و کمان در برابر اژدهایی ایستاده که نماد اهریمن است، اژدهایی که در تلاش است تا خورشید، نماد نور و خیر، را ببلعد. اما در لحظه‌ای حساس، کماندار تیر خود را رها می‌کند تا نور از خطر نابودی نجات یابد. این تصویر تنها یک نماد تاریخی نیست؛ بلکه گواهی است بر دنیای معلق میان خیر و شر، جایی که روشنایی و تاریکی در تقابل بی‌پایان با یکدیگرند.
فربد سرش توی تکالیفش است و گوشه ای از دفترش خطی کشیده که طرح اولیه نماد اصفهان است. سرش را بلند می‌کند و می‌پرسد کماندار تیرش به هدف خورده است؟!
اصفهان در دل تاریخ
محمد سراج، اصفهان‌شناس درباره تاریخ نصف جهان می‌گوید: اصفهان، شهری که نامش همواره با تاریخ و تمدن ایرانی در آمیخته، در طول دوران‌های مختلف تاریخ سه بار به عنوان پایتخت ایران انتخاب شده است. نخستین بار در دوره ساسانیان، زمانی که این شهر یکی از مراکز مهم تجاری و فرهنگی بود، سپس در دو دوره اسلامی یعنی زمان آل‌بویه و در نهایت در دوران صفویه که این شهر به مرکز هنر و فرهنگ اسلامی جهان تبدیل شد. اصفهان از آن زمان تاکنون همواره به‌عنوان یکی از کانون‌های مهم ایران شناخته شده است و همین ویژگی، این شهر را به نمادی از هنر و تمدن در جهان تبدیل کرده است.
به مرور زمان، این شهر با بحران‌های بزرگی روبه‌رو شد. زاینده‌رود، رودخانه‌ای که روزگاری جان‌مایه تمدن اصفهان بود، اکنون در معرض خشکی و بحران‌های زیست‌محیطی قرار گرفته است. برای بیش از دو دهه، این رودخانه به تدریج خشک شده و بسیاری از مناطق اطراف آن دیگر قادر به بهره‌برداری از آن نیستند.
او اضافه می‌کند: در دوران صفویه، اصفهان به اوج شکوه خود رسید و میدان نقش جهان و بناهای عظیم تاریخی آن که امروزه به‌عنوان میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده‌اند، نمایانگر همین شکوه و عظمت هستند. این دوران از نظر معماری، هنرهای دستی و نیز از منظر فرهنگی و سیاسی برای اصفهان دوره‌ای بسیار مهم بود.
این پژوهشگر می‌گوید: اما به مرور زمان، این شهر با بحران‌های بزرگی روبه‌رو شد. زاینده‌رود، رودخانه‌ای که روزگاری جان‌مایه تمدن اصفهان بود، اکنون در معرض خشکی و بحران‌های زیست‌محیطی قرار گرفته است. برای بیش از دو دهه، این رودخانه به تدریج خشک شده و بسیاری از مناطق اطراف آن دیگر قادر به بهره‌برداری از آن نیستند. این بحران نه تنها کشاورزی و منابع آبی شهر را تهدید کرده، بلکه باعث فرونشست زمین و مشکلات زیست‌محیطی جدی در اصفهان شده است.
زاینده‌رود، نماد زندگی و مرگ تمدن
علیرضا کریمی، پژوهشگر تاریخ اصفهان نیز در این ارتباط توضیح می‌دهد: زاینده‌رود، که روزگاری همچون شاهرگ حیات به قلب اصفهان متصل بود، دیگر آن‌گونه که پیش از این بود، جاری نیست. این رود نه تنها به‌عنوان منبع آبی برای کشاورزی و آبیاری بلکه به‌عنوان محور اصلی تجارت، فرهنگ و هنر در اصفهان عمل می‌کرد. صنایع دستی و هنرهایی چون قالی‌بافی، میناکاری و کاشی‌سازی در کنار این رود شکوفا شده و از دل آن رشد کرده بودند.
او اضافه می‌کند: امروز اما، وضعیت زاینده‌رود تغییرات جدی کرده است. خشکی این رودخانه باعث کاهش شدید توان کشاورزی و به‌ویژه صنایع وابسته به آن شده است. از سوی دیگر، فرونشست زمین که ناشی از برداشت بی‌رویه آب از منابع زیرزمینی و تغییرات اقلیمی است، تهدیدی جدی برای زیرساخت‌های شهری و محیط زیست اصفهان به‌شمار می‌رود.
همان‌طور که در نماد اصفهان، شهریار صفوی تیر خود را به سوی هدف می‌فرستد، باید امیدوار باشیم که تیر اصفهان به هدف برسد؛ همان‌طور که اصفهان در طول تاریخ از بحران‌ها عبور کرده، این بار نیز با دقت و هوشمندی می‌تواند از چالش‌های امروز خود عبور کرده و به سوی آینده‌ای بهتر گام بردارد
منصور شیشه فروش، مدیرکل مدیریت بخران استانداری اصفهان هم می‌گوید: فرونشست زمین در اصفهان که بر اثر کاهش سطح آب‌های زیرزمینی و بحران آب به‌وجود آمده، یکی از بزرگ‌ترین چالش‌هایی است که این شهر با آن روبه‌رو است. در برخی مناطق اصفهان، زمین به‌سرعت در حال فرو نشست است و این روند می‌تواند تأثیرات منفی زیادی بر ساختمان‌ها، پل‌ها و حتی زیرساخت‌های حیاتی شهر بگذارد. این بحران در صورتی که به‌سرعت کنترل نشود، می‌تواند به نابودی منابع طبیعی و فرهنگی اصفهان منجر شود.
اصفهان: ترس از آینده و امید به بازسازی
اگرچه اصفهان امروز با بحران‌ها و مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کند، اما در دل همین چالش‌ها، امیدی برای بازسازی و احیای دوباره وجود دارد. این شهر هنوز ظرفیت‌های بی‌شماری برای احیای خود دارد و با تلاش‌های جمعی، برنامه‌ریزی‌های زیست‌محیطی صحیح و بهره‌گیری از مدیریت شایسته، اصفهان می‌تواند از این بحران‌ها عبور کند و همچنان به‌عنوان نمادی از فرهنگ، هنر و تمدن جهانی درخشیدن ادامه دهد.
نماد اصفهان: کمان و تیر به هدف می‌رسد!
فربد سئوالش را دوباره تکرار می‌کند. نگاهی به خط خطی طرح اژدها، شیر و کماندار که کشیده می‌اندازم که کاملتر شده و می گویم: همان‌طور که در نماد اصفهان، شهریار صفوی تیر خود را به سوی هدف می‌فرستد، باید امیدوار باشیم که تیر اصفهان به هدف برسد.
همان‌طور که اصفهان در طول تاریخ از بحران‌ها عبور کرده، این بار نیز با دقت و هوشمندی می‌تواند از چالش‌های امروز خود عبور کرده و به سوی آینده‌ای بهتر گام بردارد. امروز شما کماندارید و متاسفانه ما میراث خوبی در اصفهان به جا نگذاشتیم اما امیدواریم به شما که با تلاش‌های و هدف‌گذاری دقیق و استوار اصفهان را از این بحران‌ها عبور دهید تا شهر دوباره شکوه خود را بازیابد.
46