هورمون‌ ضدبارداری شما را جان به سر می‌کند!

نی نی بان: یک باور عمومی در میان مردُم این است که روش‌های هورمونی پیشگیری از بارداری سبب افزایش وزن می‌شوند. عده‌ای ممکن است با استفاده از شیوه‌های هورمونی پیشگیری از بارداری وزن اضافه کنند و برخی نیز ممکن است دچار نفخ یا تغییراتی در ساختار بدنی (مقدار و توزیع چربی در بدن) شوند که می‌تواند به آن‌ها این احساس را بدهد که وزن اضافه کرده‌اند.

نگرانی‌ها در مورد عوارض شیوه‌های هورمونی پیشگیری از بارداری مانند افزایش وزن باعث می‌شود بعضی از افراد از این روش‌ها اجتناب کنند. طبق آمار، آن‌هایی که حین استفاده از روش‌های هورمونی پیشگیری از بارداری (مانند قرص و آمپول) وزن اضافه می‌کنند بیشتر احتمال دارد که کاربرد این روش‌ها را متوقف نمایند.

متاسفانه در بعضی از فرهنگ‌ها، فشار‌های مضری برای همسو شدن با استاندارد‌هایی وجود دارد که ممکن است واقع گرایانه نباشند. حتی شاخص‌های علمی مانند شاخص توده بدنی (BMI) نیز نمی‌توانند دقیقا به درستی مشخص کنند چه کسی سالم یا ناسالم است. در ارتباط با پیشگیری از بارداری نیز، برخی از افراد ممکن است از افزایش وزن بترسند، برخی ممکن است آن را بپسندند و عده‌ای نیز ممکن است اصلا به این موضوع اهمیتی ندهند!

تغییرات در سطح هورمون‌ها طی دوران بلوغ و یائسگی می‌تواند بر ساختار بدنی اثر بگذارد. در شروع بلوغ، استروژن سبب می‌شود چربی در سینه‌ها، ران‌ها و باسن انباشته شود. تغییرات هورمونی که حین و بعد از یائسگی روی می‌دهد نیز سبب افزایش چربی بدن، خصوصا در ناحیه‌ی شکم می‌شود.

برخی از افراد در یائسگی وزن اضافه می‌کنند، اما گفته می‌شود که این افزایش وزن بیشتر به افزایش سن مربوط است تا تغییرات هورمونی. هورمون‌ها بر مصرف غذا طی سیکل قاعدگی نیز اثر می‌گذارند. اشتها طی فاز فولیکولی (از روز آغاز خونریزی تا زمان تخمک‌گذاری) کاهش می‌یابد و سپس طی فاز لوتئال (نیمه‌ی دوم سیکل قاعدگی که پروژسترون بالاست) افزایش می‌یابد.

چیزی که پزشک‌تان ممکن است بگوید

قرص‌های ترکیبی پیشگیری از بارداری قرص‌هایی هستند که حاوی دو هورمون استروژن و پروژستین می‌باشند. قرص‌هایی که تنها دارای پروژستین هستند، فقط یک نوع هورمون پروژستین دارند.

شواهد کافی وجود ندارد که نشان بدهد قرص‌های ترکیبی پیشگیری از بارداری سبب افزایش وزن می‌شوند، اما اگر هم چنین باشد، بسیار کم خواهد بود.

شیوه‌های هورمونی پیشگیری از بارداری علاوه بر محافظت در برابر بارداری ناخواسته، کاربرد‌های دیگری نیز دارند. این شیوه‌ها برای درمان یا کاهش علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک، اندومتریوز، پریود‌های سنگین و نامنظم و دردناک و کم خونی نیز به کار می‌روند.

ترس از افزایش وزن ممکن است باعث شود فرد سراغ شیوه‌های هورمونی پیشگیری از بارداری نرود یا اینکه به طور نادرست یا ناپیوسته از آن‌ها استفاده کند و یا به طور کل آن‌ها را کنار بگذارد. در نتیجه محافظت موثری در برابر بارداری وجود نخواهد داشت یا عارضه‌ی مورد نظر درمان نخواهد شد. پزشک شما می‌تواند کمک‌تان کند عوارض احتمالی کاربرد شیوه‌های هورمونی پیشگیری از بارداری را بررسی کنید.

روش‌هایی که فقط پروژستین دارند

ایمپلنت و آمپول پروژستینِ تنها، ممکن است در برخی از افراد منجر به افزایش وزن شود، اما IUD هورمونی سبب افزایش وزن نمی‌شود.

ایمپلنت (مانند نکس پلانون)

معلوم نیست آیا ایمپلنت پیشگیری از بارداری موجب افزایش وزن می‌شوند یا نه. یک تحقیق نشان داد افراد بعد از یک سال استفاده از ایمپلنت، ۰.۱ کیلوگرم وزن اضافه کرده بودند که مشابه افزایش وزن در افرادی بود که از IUD مسی استفاده کرده بودند. همین مطالعه نشان داد تفاوتی در مقدار چربی بدن در کاربران ایمپلنت در مقایسه با کاربران IUD مسی بعد از یک سال وجود نداشته است.

مطالعه‌ی دیگری نشان داد کاربران ایمپلت بعد از یک سال، ۲.۱ کیلوگرم وزن اضافه کرده بودند که بیشتر از افزایش وزن کاربران IUD مسی در همین مطالعه بوده است. برای تعیین اینکه آیا افزایش وزن با استفاده از ایمپلنت ارتباط دارد یا نه، به مطالعات گسترده‌تری نیاز است.

IUD هورمونی (مانند میرنا، لیلتا)

ظاهرا IUD هورمونی سبب افزایش وزن نمی‌شود، اما این احتمال وجود دارد که چربی بدن را مقداری بیشتر کند. مطالعات گوناگونی نشان داده‌اند افرادی که به مدت یک سال از IUD هورمونی استفاده کرده بودند، بین ۰.۵ تا ۲.۹ کیلوگرم وزن اضافه کرده بودند که مشابه افزایش وزن در کاربران IUD مسی بوده است.

آمپول (مانند دپوپروورا)

برخی مطالعات نشان داده‌اند تعدادی از افرادی که از آمپول استفاده کرده بودند، وزن اضافه کرده و عده‌ای دیگر، تغییری در وزن خود که مرتبط با آمپول باشد نداشتند. بعد از استفاده از آمپول به مدت یک سال، کاربران بین ۱.۳ تا ۲.۲ کیلوگرم وزن اضافه کرده بودند که بیشتر از افزایش وزن در افراد در برخی از پژوهش‌هایی بود که از IUD مسی استفاده کرده بودند، اما مشابه افزایش وزنی بود که کاربران IUD مسی در دیگر مطالعات داشتند.

حتی مطالعاتی که تغییرات وزنی در افرادی که به مدت طولانی‌تری از آمپول استفاده کرده بودند را مورد سنجش قرار داد نیز، نتایج ضد و نقیضی داشت. در یک مطالعه، کاربران آمپول بعد از ده سال ۶.۵ کیلوگرم وزن اضافه کرده بودند، که بیشتر از افزایش وزن در کاربران IUD مسی بوده است، اما در مطالعه‌ای دیگر، کاربران آمپول طی ده سال ۹.۵ کیلوگرم وزن اضافه کرده بودند که مشابه افزایش وزن در کاربران IUD مسی بوده است.

مطالعه‌ای دریافت بعد از ۱۲ ماه استفاده از آمپول، چربی کلی بدن خصوصا در ناحیه اطراف شکم بیشتر شده بود، اما مطالعه‌ای دیگر نشان داد تفاوتی در چربی بدن کاربران آمپول و کاربران IUD مسی وجود نداشته است.

روش‌های ترکیبی هورمونی

تحقیقات نشان می‌دهد قرص‌ها، چسب‌ها و حلقه‌های هورمونی ترکیبی، سبب افزایش وزن نمی‌شوند.

قرص (برند‌های گوناگون)

افراد شرکت کننده در دو مطالعه، بعد از استفاده از قرص به مدت شش ماه نسبت به افرادی که از هیچ نوع روش پیشگیری از بارداری استفاده نمی‌کردند (گروه کنترل)، بیشتر وزن اضافه نکرده بودند (هر دو گروه به طور متوسط ۰.۸۸ کیلوگرم وزن اضافه کرده بودند).

ضمنا کاربران قرص بعد از شش ماه یا یک سال، تغییری در چربی بدن خود نداشتند. در میان مصرف کننده‌های قرص، از صد نفر ده نفر بیشتر از ۷ درصد از وزن بدن خود وزن اضافه کرده بودند و از صد نفر پنج نفرشان بیش از ۷ درصد از وزن بدن خود را از دست داده بودند.

چسب (مانند Xulane)

در یک مطالعه، افراد بعد از یک سال استفاده از چسب ضد بارداری به طور متوسط ۰.۴ کیلوگرم وزن اضافه کرده بودند که همین اندازه افزایش وزن در کاربران قرص نیز دیده شده بود.

حلقه (مانند Nuvaring)

افرادی که از حلقه‌های هورمونی استفاده کرده بودند بعد از یک سال، ۰.۴ کیلوگرم وزن اضافه کرده بودند که همین اندازه افزایش وزن در افرادی که از قرص استفاده کرده بودند نیز دیده شد.

فراموش نکنید که این عددها، میانگین هستند. در واقع برخی از افراد در این مطالعات وزن اضافه کردند و عده‌ای نیز وزن کم کردند و وزن ِ اضافه شده یا کم شده برای هر کسی متفاوت است. ضمنا برخی از افراد ممکن است نسبت به بقیه، بیشتر مستعد افزایش وزن باشند.

مناسب‌ترین شیوه پیشگیری از بارداری برای شما چیست؟

همه چیز بستگی به خودتان دارد! بررسی کنید هدف و سبک زندگی‌تان چیست، تعداد دفعات روابط جنسی‌تان چقدر است، شما و همسرتان با چه شیوه‌ای راحت‌ترید و چه برنامه‌ای برای آینده دارید. هر زنی متفاوت است و شیوه‌ای که برای دیگران بهترین است لزوما برای شما موثرترین نیست.