نی نی بان: قرصهای ضد بارداری حاوی دو هورمون اصلی بدن، استروژن و پروژسترون هستند که بهطور طبیعی توسط تخمدانها تولید میشوند.
این هورمونها با ترکیبات و نسبتهای مختلفی در انواع قرصهای ضد بارداری بهکار میروند و همین موضوع باعث میشود تا تاثیر این قرصها و همچنین عوارض کوتاهمدت آنها در افراد مختلف متفاوت باشد. بهعنوان مثال، برخی از عوارض رایج این قرصها شامل تهوع و استفراغ، سرگیجه، افزایش وزن، رشد موهای زائد، بروز جوشهای هورمونی یا آکنه، لکههای پوستی، و کاهش میل جنسی است. البته این عوارض در همه افراد بهطور یکسان بروز نمیکند و میتوان با انتخاب انواع جدیدتر داروها از شدت این عوارض کاست.
بسیاری بر این باورند که مصرف قرصهای ضد بارداری ممکن است به نازایی منجر شود؛ در حالی که هیچ مدرکی مبنی بر تاثیر این قرصها بر نازایی وجود ندارد و امکان باروری به محض قطع مصرف قرص بلافاصله بازمیگردد. از عوارض احتمالی طولانیمدت قرصهای ضد بارداری میتوان به تاثیر آن بر سیستم انعقادی بدن اشاره کرد که ممکن است منجر به عارضه ترومبوامبولی یا افزایش احتمال ایجاد لخته در خون شود. هرچند این عارضه نادر است و معمولاً در افرادی رخ میدهد که بهطور ژنتیکی مستعد این بیماری هستند. برای این دسته از افراد، مصرف قرصهای ضد بارداری به دلیل احتمال بالا رفتن خطرات به هیچ عنوان توصیه نمیشود.
مطالعات نشان میدهد که مصرف طولانیمدت قرصهای ضد بارداری (بیش از پنج سال) ممکن است احتمال بروز سرطان سینه را کمی افزایش دهد. برای همین توصیه میشود که مصرف مداوم این قرصها برای بیش از پنج سال، بدون وقفه نباشد و در صورت امکان بهصورت منقطع مصرف شود. البته باید به این نکته توجه داشت که خطر ناشی از این داروها بسته به نوع قرص و وضعیت جسمی افراد متفاوت است و همواره بهتر است از روشهای پیشگیری از بارداری هورمونی بهصورت منظم و با مشورت پزشک استفاده شود.
روشهای پیشگیری از بارداری هورمونی، علاوه بر کاهش احتمال بارداری ناخواسته، در پیشگیری از برخی بیماریها نیز موثرند. به عنوان نمونه، قرصهای ضد بارداری به کاهش خطر ابتلا به سرطان تخمدان و سرطان اندومتر کمک میکنند و همچنین احتمال بروز سرطان کولورکتال را کاهش میدهند. با این وجود، مصرف طولانیمدت این قرصها ممکن است خطر سرطان سینه و سرطان دهانه رحم را افزایش دهد. به همین دلیل انجمن سرطان آمریکا توصیه میکند افرادی که نگران عوارض احتمالی قرصهای ضد بارداری هستند، با پزشک خود مشورت کنند تا بهترین روش پیشگیری از بارداری با توجه به وضعیت جسمانی و سابقه خانوادگی آنها انتخاب شود.
یک مطالعه بزرگ در سال ۲۰۱۷ که در دانمارک انجام شد، نشان داد روشهای هورمونی پیشگیری از بارداری ممکن است با افزایش مختصر خطر سرطان سینه همراه باشند. این مطالعه شامل ۱.۸ میلیون زن بین ۱۵ تا ۴۹ سال بود که سابقه سرطان یا درمان ناباروری نداشتند. یافتهها نشان داد زنانی که از روشهای هورمونی پیشگیری استفاده میکردند، احتمال بروز سرطان سینه در آنها کمی بیشتر بود، بهطوری که در هر ۷۶۹۰ زن، یک مورد جدید سرطان سینه مشاهده شد. البته عوامل دیگری مانند سن نیز در میزان خطر تاثیر داشتند؛ بهطوری که زنان زیر ۳۵ سال در معرض خطر کمتری قرار داشتند. با قطع مصرف روشهای هورمونی، این افزایش خطر پس از حدود پنج سال به حالت عادی بازمیگردد.
قرصهای ضد بارداری با جلوگیری از آزاد شدن تخمک از تخمدانها طی تخمکگذاری عمل میکنند و غلظت مخاط دهانه رحم را افزایش میدهند که مانعی بین اسپرم و تخمک ایجاد میکند. در گذشته روش مصرف قرصهای ضد بارداری بهصورت روزانه برای ۲۱ روز و سپس هفت روز بدون مصرف قرص هورمونی بود که طی این هفت روز قاعدگی رخ میداد. امروزه انواع مختلفی از قرصها وجود دارند، برخی بستهها تنها شامل چهار قرص بدون هورمون هستند و برخی دیگر بهگونهای طراحی شدهاند که فرد در طول مصرف آنها قاعدگی نخواهد داشت.
به طور کلی، قرصهای ضد بارداری برای استفاده طولانیمدت طراحی شدهاند، اما مصرف آنها در مدتزمان طولانی ممکن است خطر بروز برخی سرطانها، بهویژه سرطان سینه و دهانه رحم، را افزایش دهد. هرچند این ارتباط هنوز کاملاً اثبات نشده و همچنان محل بحث است. با این وجود، قرصهای ضد بارداری علاوه بر عوارض احتمالی، در کاهش احتمال برخی سرطانها مانند سرطان تخمدان و اندومتر نقش دارند و در افرادی که سابقه خانوادگی یا فاکتورهای مستعدکننده برای سرطان دارند، بهتر است پیش از مصرف طولانیمدت این داروها با پزشک خود مشورت کنند.