هورمون ریشه زایی چیست؟ و چگونه از آن برای تکثیر گیاهان خود استفاده کنیم؟

هورمون ریشه زایی

هورمون ریشه زایی چیست؟  

هورمون ریشه زایی یکی از ابزارهای کلیدی در باغبانی و کشاورزی مدرن است که به فرآیند تکثیر گیاهان از طریق قلمه زدن کمک می‌کند. این هورمون، که معمولاً به صورت مصنوعی تولید می‌شود، با تحریک رشد ریشه در قلمه‌ها، شانس موفقیت در ایجاد گیاهان جدید را به طرز قابل توجهی افزایش می‌دهد. در دنیای کشاورزی، تقاضا برای گیاهان جدید و متنوع، چه به منظور زیبایی‌شناسی و چه برای تولید محصولات غذایی، هر روز در حال افزایش است. در این راستا، استفاده از هورمون‌های ریشه زایی، به عنوان ابزاری موثر و سریع، به باغبانان و کشاورزان این امکان را می‌دهد تا به راحتی و به طور مؤثر گیاهان جدید را پرورش دهند.

انواع هورمون ریشه زایی

هورمون ریشه زایی مصنوعی

این ماده شیمیایی به صورت تجاری تولید می شود و حاوی اسید ایندول-3-بوتیریک (IBA) است، یک نسخه مصنوعی از هورمون طبیعی گیاه اگزین. اسید نفتالین استیک (NAA) هورمون ریشه زایی مصنوعی دیگری است که پوسیدگی را کند می کند و در عین حال رشد ریشه را تحریک می کند. هورمون های ریشه زایی مصنوعی به صورت پودر، مایع یا ژل عرضه می شوند و می توانید آنها را از فروشگاه های لوازم خانگی و فروشندگان گیاهان خریداری کنید.

مزایای هورمون ریشه زایی

مزایا: قلمه های شما سریعتر و قابل اطمینان تر ریشه می دهند. با استفاده از این مواد، مانند یک متخصص تکثیر به نظر خواهید رسید.

معایب: هورمون ریشه زایی مصنوعی در صورت لمس یا استنشاق می تواند باعث تحریک چشم، پوست یا دستگاه تنفسی شما شود. این یک ماده شیمیایی خورنده است که توسط آژانس حفاظت از محیط زیست به عنوان یک آفت کش شناخته شده است.

هورمون ریشه زایی مصنوعی

هورمون ریشه زایی طبیعی

هورمون ریشه زایی طبیعی نیز به صورت تجاری در دسترس است و معمولاً از مواد تشکیل شده از جلبک دریایی برای تقویت رشد ریشه در قلمه ها ساخته می شود. اکثر هورمون های ریشه زایی طبیعی حاوی اگزین واقعی نیز هستند که به عنوان اسید اندول-3-استیک (IAA) شناخته می شود. پودر ریشه زایی طبیعی حاوی هورمون های رشد مصنوعی یا قارچ کش نیست.

مزایا: هورمون های ریشه زایی طبیعی غیر سمی هستند.

معایب: هیچ.

نحوه عملکرد هورمون ریشه زایی

همانطور که هورمون‌ها رشد را در بدن انسان تنظیم می‌کنند، گیاهان نیز هورمون‌هایی دارند که رشد و نمو آن‌ها را تنظیم می‌کنند. گیاهان دارای ماده شیمیایی به نام اگزین هستند که به آنها می‌گوید چه زمانی ریشه بدهند.

محصولات هورمون ریشه مصنوعی حاوی ترکیباتی هستند که اگزین را تقلید می‌کنند، در حالی که محصولات هورمون ریشه طبیعی حاوی ترکیبات طبیعی هستند که اگزین را تقلید می‌کنند. از یک نظر، هورمون ریشه زایی مانند هورمون درمانی جایگزین برای قلمه‌های گیاه است. برخی از هورمون‌های ریشه همچنین حاوی عوامل ضد قارچ برای کند کردن پوسیدگی هستند، بنابراین یک قلمه زمان بیشتری برای رشد ریشه دارد.

نحوه استفاده از هورمون ریشه زایی

نحوه استفاده از هورمون ریشه زایی روی قلمه‌ها

با نوع هورمون ریشه زایی که می خواهید استفاده کنید (پودر، ژل یا مایع) و گیاهانی که می خواهید تکثیر کنید، مراحل زیر را دنبال کنید:

استفاده از قیچی باغبانی تیز و تمیز یا چاقو برای جدا کردن یک قلمه ساقه از نوک رشد یک گیاه سالم. قلمه ای به طول 3 تا 8 اینچ بگیرید و نزدیک به یک گره روی ساقه برش بزنید. گره قسمتی متورم از ساقه است که رشد جدید از آن بیرون می آید.

برگ ها یا گل های روی گره های نیمه پایینی قلمه را جدا کنید.

یک یا دو اینچ پایین قلمه را با آب مرطوب کنید.

مقداری هورمون ریشه زایی را داخل یک ظرف تمیز بریزید. زیر بشقاب‌های کوچک برای این کار خوب عمل می‌کنند.

انتهای مرطوب قلمه گیاه را در هورمون ریشه فرو کنید. (توجه: اگر هورمون ریشه را به شکل ژل انتخاب کردید، نیازی به مرطوب کردن ساقه قلمه برای چسبیدن هورمون نخواهید داشت.)

با ضربه زدن سبک به قلمه در لبه بشقاب، پودر اضافی را تکان دهید.

مخلوط گلدان تازه را در یک ظرف کوچک کمی مرطوب کنید، سپس با مداد یا چوب غذاخوری سوراخی در مخلوط ایجاد کنید که برای ساقه گیاه به اندازه کافی عریض باشد.

قسمتی از قلمه را که هورمون روی آن است در سوراخ فرو کنید و خاک اطراف قلمه را فشار دهید.

قلمه را گرم نگه دارید، دمای 65-75 درجه فارنهایت ایده آل است. گیاه را در یک پنجره روشن با نور غیر مستقیم قرار دهید تا ریشه کند، که بسته به نوع گیاه از 2 تا 6 هفته طول می کشد.

عملکرد هورمون ریشه زایی

نکاتی برای موفقیت در ریشه زایی

قلمه‌ها را در یک فنجان پلاستیکی شفاف بکارید. به این ترتیب می‌توانید ریشه‌ها را هنگام رشد ببینید.

تا زمانی که ریشه‌ها را نبینید، آب را به مخلوط گلدان اضافه نکنید، در غیر این صورت باعث پوسیدگی قلمه خواهید شد.

برای مرطوب نگه داشتن قلمه تا زمانی که ریشه بدهد، برگ‌ها را با اسپری آب اسپری کنید. گیاه رطوبت را از طریق منافذ برگ‌های خود جذب می‌کند. همچنین می‌توانید یک کیسه زیپ دار پلاستیکی شفاف را روی قلمه قرار دهید تا رطوبت اطراف آن بالا بماند، اما مطمئن شوید که کیسه به گیاه برخورد نکند.

هورمون ریشه زایی طبیعی

استفاده از هورمون ریشه زایی تکثیر گیاهان از قلمه‌ها را بسیار آسان‌تر می‌کند. هورمون به قلمه‌ها تقویت می‌کند و باعث می‌شود که آنها سریع‌تر به گیاهان ریشه دار تبدیل شوند و گیاهان قوی‌تر و سالم‌تری ایجاد کنند. این محصول به ویژه برای ریشه زایی گیاهان سخت تکثیر مفید است، بنابراین یک محصول ارزشمند برای نگهداری در کیف ابزار باغبانی شما است.

سوالات متداول هورمون ریشه زایی

1. چه زمانی باید از هورمون ریشه زایی استفاده کنم؟

از هورمون ریشه زایی برای گیاهانی استفاده کنید که به دلیل قلمه زدن ریشه سخت هستند. با کمی کمک شیمیایی، نرخ موفقیت خود را بهبود خواهید بخشید. به طور کلی، گیاهان کند رشد یا چوبی ریشه زدن سخت‌تر از گیاهان ساقه نرم هستند. گیاهانی که معمولاً برای تکثیر موفق به هورمون ریشه نیاز دارند عبارتند از: دالیا، گل ختمی، مرکبات از همه نوع و گل انگشتانه.

2. علاوه بر هورمون ریشه زایی، چه مواد دیگری می توانند به ریشه زدن قلمه ها کمک کنند؟

سه مورد از رایج ترین کمک های تکثیر خانگی از مواد طبیعی پودر دارچین، ژل آلوئه ورا و عسل رقیق شده با آب هستند. این مواد حاوی مقادیر قابل توجهی اگزین (هورمونی که رشد ریشه را تقویت می کند) نیستند اما دارای خواص ضد قارچی هستند که پوسیدگی را کند می کنند و برای رشد ریشه قلمه زمان می خرند. آنها همچنین حاوی آنزیم ها، قندها و ویتامین هایی هستند که ممکن است در تقویت رشد ریشه نقش داشته باشند.

 3. آیا می‌توانم از هورمون ریشه زایی برای همه گیاهان استفاده کنم؟

برخی از گیاهان به هورمون ریشه زایی نیاز دارند، در حالی که دیگران ممکن است به خوبی بدون آن ریشه بزنند. گیاهان چوبی و کند رشد معمولاً از هورمون ریشه زایی بهره‌مند می‌شوند، در حالی که گیاهان نرم و سریع‌الرشد ممکن است نیاز کمتری داشته باشند.

4. چند بار باید هورمون ریشه زایی را روی قلمه‌ها بزنم؟

معمولاً یک بار استفاده از هورمون ریشه زایی کافی است. پس از زدن هورمون، قلمه‌ها را به طور منظم آبیاری کنید و شرایط مناسب برای رشد ریشه‌ها فراهم کنید.

5. آیا استفاده از هورمون ریشه زایی برای گیاهان خانگی بی‌خطر است؟

اگرچه هورمون‌های ریشه زایی طبیعی نسبت به هورمون‌های مصنوعی ایمن‌تر هستند، اما همیشه باید احتیاط کرد و از تماس مستقیم با پوست یا استنشاق آنها پرهیز کرد. در صورت استفاده از هورمون‌های مصنوعی، توصیه می‌شود از دستکش و ماسک استفاده کنید.

6. چگونه می‌توانم بفهمم که قلمه‌ها ریشه زده‌اند؟

معمولاً ریشه‌زایی از 2 تا 6 هفته طول می‌کشد. شما می‌توانید قلمه‌ها را به آرامی از خاک خارج کنید و بررسی کنید که آیا ریشه‌های جدیدی تشکیل شده‌اند یا خیر. همچنین، ممکن است نشانه‌هایی از رشد جدید مانند برگ‌های تازه در بالای قلمه‌ها مشاهده کنید.

سخن پایانی

در پایان، هورمون ریشه زایی ابزاری ارزشمند برای هر باغبان و علاقمند به پرورش گیاهان است. این ماده نه تنها سرعت و کیفیت ریشه‌زایی قلمه‌ها را به طرز قابل توجهی افزایش می‌دهد، بلکه از مرگ آن‌ها قبل از رشد ریشه نیز جلوگیری می‌کند. با انتخاب هورمون مناسب و رعایت نکات مربوط به استفاده از آن، می‌توانید شانس موفقیت در تکثیر گیاهان را به طرز چشمگیری افزایش دهید. همچنین، با توجه به مزایا و معایب هورمون‌های ریشه زایی طبیعی و مصنوعی، می‌توانید تصمیمی آگاهانه برای استفاده از آن‌ها بگیرید. امیدواریم این مقاله به شما کمک کند تا در پرورش و تکثیر گیاهان خود به نتایج بهتری دست یابید و باغی سرسبز و زیبا خلق کنید.

  گرد آوری:بخش علمی بیتوته