نعیم قاسم، دبیرکل جدید حزب‌الله لبنان کیست؟

حزب‌الله لبنان روز سه‌شنبه ۲۹ اکتبر اعلام کرد که نعیم قاسم، معاون دبیرکل حزب‌الله، به عنوان دبیرکل جدید این گروه انتخاب شده است و جایگزین حسن نصرالله خواهد شد که حدود یک ماه پیش در حمله هوایی اسرائیل به مقر فرماندهی حزب‌الله در حومه جنوبی بیروت شهید شد. 

نعیم قاسم کیست؟

به گزارش بی‌بی‌سی، بر اساس آئین‌نامه داخلی حزب‌الله، معاون دبیرکل در شرایط و موقعیت‌های اضطراری سیاسی یا امنیتی به نمایندگی از او عمل می‌کند. در صورت مرگ دبیرکل، معاون او مسئولیت‌هایش را به عهده می‌گیرد، تا زمانی که جلسه فوری شورای رهبری برگزار و فرد جدیدی به عنوان دبیرکل انتخاب شود. 

نعیم قاسم بیش از سی سال معاون دبیرکل حزب‌الله لبنان بود؛ گروهی که فعالیت‌هایش سیاسی، نظامی و اجتماعی است و بین شیعیان لبنان پایگاه مردمی و نفوذ زیادی دارد. 

«پسر روستای کفر فیلا» 

نام کامل او نعیم بن محمد نعیم قاسم است و در فوریه ۱۹۵۳ در منطقه بسطه جنوبی در شهر بیروت به دنیا آمد. او متاهل است و شش فرزند دارد، چهار پسر و دو دختر. پدر او محمد متولد روستای کفر فیلا در منطقه اقلیم التفاح در جنوب لبنان است. 

نعیم قاسم تحصیلات حوزوی را تا مراحل عالی آن گذرانده و نزد علمای برجسته شیعه در لبنان درس خوانده است. او هم‌زمان با تحصیلات حوزوی در دانشگاه لبنان هم تحصیل کرد و در اوایل دهه ۱۹۷۰ میلادی از دانشکده تربیت معلم این دانشگاه، مدرک کارشناسی شیمی به زبان فرانسوی دریافت کرد. 

او در سال ۱۹۷۷ از همان دانشگاه فوق لیسانس گرفت و چون از دانشکده تربیت معلم وابسته به آموزش و پرورش فارغ‌التحصیل شده بود، بعد از اتمام دانشگاه به تدریس در دبیرستان‌های دولتی پرداخت و به مدت شش سال معلم رسمی بود. 

قاسم در سنین جوانی مطالعات اسلامی زیادی داشت و از همان زمان به خطابه و تدریس دروس دینی پرداخت. هنوز ۱۸ سال نداشت که در مسجد برای کودکان جلسات هفتگی دروس دینی برگزار می‌کرد. 

او یکی از موسسان «اتحادیه دانشجویان مسلمان لبنان» بود که در دهه ۱۹۷۰ میلادی با هدف ترویج افکار اسلامی در دانشگاه‌ها و مدارس تشکیل شد. 

یکی از بنیان‌گذاران جنبش امل

نعیم قاسم در سلسله مراتب جنبش امل پیشرفت کرد و به مسئول ایدئولوژی و فرهنگ جنبش تبدیل شد

نعیم قاسم در سال ۱۹۷۴ به جنبش امل به رهبری «امام موسی صدر» پیوست. او در جلسات اولیه تاسیس این جنبش در مناطق مختلف لبنان شرکت داشت و مسئولیت معاونت فرهنگی جنبش امل را بر عهده گرفت. 

او در سلسله مراتب جنبش امل پیشرفت کرد و به مسئول ایدئولوژی و فرهنگ جنبش تبدیل شد و پس از ناپدید شدن موسی صدر در لیبی، و انتخاب حسین الحسینی به رهبری جنبش امل در سال ۱۹۷۸، به عضویت شورای رهبری این جنبش درآمد. 

او پس از انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۹۷۹، از جنبش کناره‌گیری کرد تا دروس حوزوی و فعالیت‌های تبلیغی و اسلامی خود را با تدریس و سخنرانی در تعدادی از مساجد و حسینیه‌های بیروت و حومه جنوبی آن ادامه دهد. 

قاسم به مدت بیش از ۲۰ سال به تبلیغات دینی در سراسر لبنان مشغول بود و به ویژه بر مجالس درس هفتگی و ارشاد دینی در مناطق مختلف بیروت تمرکز داشت. 

او پیش از آن در سال ۱۹۷۷ جمعیت آموزش دینی شیعی را تاسیس کرد که همچنان وظیفه آموزش اسلامی را در مدارس دولتی و خصوصی بر عهده دارد و معلمانی را به مدارس اعزام می‌کند تا دروس دینی را تدریس کنند. 

نعیم قاسم همچنین مدیریت مدارس المصطفی در حومه جنوبی بیروت، صور، نبطیه و قصر نبا را بر عهده داشت. این مدارس برنامه درسی رسمی لبنان را تدریس می‌کند و هم‌زمان بر آموزش دینی و اسلامی تمرکز دارند. او تا سال ۱۹۹۰ در این سمت مشغول به کار بود. 

قاسم در کمیته‌های اسلامی حامی انقلاب اسلامی ایران نیز فعالیت داشت که در آن زمان تمام گروه‌های اسلامی فعال در لبنان را شامل می‌شد و اقدام به برگزاری فعالیت‌های تبلیغی و راهپیمایی‌های حمایت از انقلاب اسلامی می‌کرد. 

تاسیس حزب‌الله

نعیم قاسم سه دوره عضو شورای رهبری حزب‌الله بود، سپس نایب رئیس شورای اجرایی حزب‌الله شد و بعد از آن ریاست این شورا را به دست گرفت.

پس از دیدارهایی میان کمیته‌های اسلامی -که حزب الدعوه اسلامی شاخه لبنان از آن حمایت می‌کرد- با علمای منطقه بقاع و جنبش امل اسلامی در سال ۱۹۸۲، جنبش حزب‌الله تاسیس شد. نعیم قاسم از شرکت‌کنندگان و بنیان‌گذاران این نشست‌ها بود و در بنیان‌گذاری حزب‌الله نقش داشت. 

او که سه دوره عضو شورای رهبری حزب‌الله بود، در ابتدا مسئولیت فعالیت‌های تربیتی و پیشاهنگی در بیروت را بر عهده گرفت، و سپس نایب رئیس شورای اجرایی حزب‌الله شد و بعد از آن ریاست این شورا را به دست گرفت. 

زمانی که عباس موسوی در سال ۱۹۹۱ به عنوان دبیرکل حزب‌الله منصوب شد، نعیم قاسم به عنوان معاون دبیرکل این گروه انتخاب شد و پس از ترور عباس موسوی و جانشینی او با حسن نصرالله، همچنان در این سمت باقی ماند. 

نعیم قاسم ریاست شورای پارلمانی حزب‌الله را نیز بر عهده دارد که مسئول پیگیری فعالیت‌های سیاسی و قانون‌گذاری نمایندگان این گروه در مجلس لبنان است. 

او همچنین ریاست هیئت دولتی حزب‌الله را بر عهده دارد که مسئول پیگیری عملکرد وزارتخانه‌ها و تصمیم‌های آن‌ها و همچنین نظارت بر وزرای حزب‌الله در دولت است. قاسم از زمان اولین انتخابات پارلمانی در سال ۱۹۹۲ تاکنون هماهنگ‌کننده کل انتخابات حزب‌الله بوده است. 

نعیم قاسم در کنار شیخ حمد بن جاسم آل ثانی نخست وزیر قطر و عمرو موسی دبیرکل اتحادیه عرب در سال ۲۰۰۸

به دلیل جایگاهش در رهبری حزب‌الله، نعیم قاسم نقشی کلیدی در فعالیت‌های سیاسی دارد و از طریق مصاحبه، سخنرانی و نوشتن مقالات، حضور رسانه‌ای گسترده‌ای دارد. 

او چند کتاب نوشته که معروف‌ترین آن‌ها کتاب «حزب‌الله» است که به معرفی اهداف، تاریخچه و دیدگاه‌های سیاسی این گروه می‌پردازد و به بیش از هفت زبان ترجمه شده است. 

نعیم قاسم بیش از ۳۵ سال با حسن نصرالله، دبیرکل سابق حزب‌الله، رابطه نزدیکی داشت که شامل همکاری در شورای رهبری گروه، دیدارهای مداوم، مشورت‌ها و پیگیری تحولات بود. 

علاوه بر فعالیت سیاسی، او در برنامه‌های تلویزیونی مختلف درباره مسائل دینی و فرهنگی نیز سخنرانی می‌کرد. 

او به‌عنوان معاون دبیرکل حزب‌الله و عضو شورای رهبری آن، در درگیری‌های دوره‌های مختلف با اسرائیل نقش داشته است، از جمله در جنگ‌های ژوئیه ۱۹۹۳، آوریل ۱۹۹۶، آزادسازی جنوب لبنان در سال ۲۰۰۰، و جنگ ژوئیه ۲۰۰۶. 

حزب‌الله نیرویی تاثیرگذار و بازیگری اصلی در نظام سیاسی لبنان به شمار می‌آید و نقش مهمی در تصمیم‌گیری‌های دولتی دارد، به ویژه پس از آنکه این گروه درخواست‌ها برای خلع سلاح خود را پس از خروج ارتش اسرائیل از جنوب لبنان در سال ۲۰۰۰ رد کرد. 

نعیم قاسم و ایران

دبیرکل جدید حزب‌الله لبنان کتابی درباره «اندیشه‌های راهبردی» آیت الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران نوشته است

نعیم قاسم، بارها به ایران سفر کرده و با مقام‌های ارشد از جمله رهبر انقلاب دیدار کرده است. 

نعیم قاسم همچنین کتابی به اسم «ولی احیاکننده» نوشته که درباره «اندیشه‌های راهبردی» رهبر انقلاب است. 

این کتاب را خبرگزاری تسنیم به فارسی منتشر کرده و در سال ۱۳۹۴ مراسمی برای انتشار آن با حضور نعیم قاسم و حسین سلامی، جانشین فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی برگزار شد. 

ابراهیم رئیسی و نعیم قاسم در اوت ۲۰۲۱ در تهران دیدار کردند

قاسم پس از توافق هسته‌ای برجام بین ایران و قدرت‌های جهانی، در سخنانی این توافق را «سرآغاز راه حل‌های سیاسی در منطقه دانست» و تاکید کرد «کشورهای منطقه باید درک کنند که منافع آن‌ها در این است که با ایران اتفاق نظر کنند.» 

دونالد ترامپ، پس از آن که در انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۱۶ پیروز شد، از برجام خارج شد و ایران نیز گام به گام از تعهدات خود در برجام کاست.