بازار پرطرفدار درمان چاقی با روش‌های خطرناک

  چاقی یکی از معضلات جدی بهداشتی در دنیای امروز است که به عنوان یک عامل خطر برای بروز بیماری‌های مختلف نظیر دیابت، بیماری‌های قلبی و فشار خون شناخته می‌شود. گسترش شهرنشینی و سبک زندگی نشسته و بی‌تحرکی در پی ماشینی شدن زندگی جوامع، به افزایش روزافزون آمار چاقی در کشور منجر شده است.

بیش از 50 میلیون ایرانی چاق هستند

بر اساس آمارهای وزارت بهداشت، 63 درصد ایرانی‌ها مبتلا به اضافه وزن و چاقی هستند که جمعیتی نزدیک به 50 میلیون نفر را شامل می‌شود.

رشد جمعیت افراد دارای اضافه وزن، از سویی نیاز به درمان چاقی و اضافه وزن را نیز افزایش داده و از سویی دیگر با افزایش آگاهی جامعه نسبت به پیامدهای چاقی و لزوم کاهش وزن، بازار درمان این عارضه نیز رونق زیادی یافته است اما متأسفانه، درمان چاقی این روزها بیش از آن که رویکرد علمی داشته باشد، رویکرد تجاری و غیرعلمی پیدا کرده است و مداخلات غیراصولی و غیرعلمی، به ایجاد مشکلات جدیدی منجر شده است. افرادی که بدون داشتن تحصیلات و تجربه کافی در این حوزه، اقدام به ارائه خدمات درمان چاقی می‌کنند، نه‌تنها سلامت بیماران را به خطر می‌اندازند، بلکه باعث تشدید مشکلات و بیماری‌های ناشی از چاقی نیز می‌شوند.

در سال‌های اخیر، شاهد افزایش قابل توجهی در تعداد افرادی هستیم که به‌عنوان "متخصص" و "مشاور" در درمان چاقی فعالیت می‌کنند، اما از دانش و صلاحیت لازم برخوردار نیستند. این افراد معمولاً با تبلیغات جذاب و وعده‌های غیرواقعی، افراد چاق را به سوی درمان‌های غیرعلمی و غیراصولی سوق می‌دهند.

تنها یک گشت و گذار ساده در فضای مجازی کافی است تا به صفحات این افراد بر بخوریم که خود را مربی باشگاه، مشاور تغذیه یا متخصص لاغری معرفی می‌کنند و از آنجا که رژیم گرفتن برای بسیاری از افراد دچار اضافه وزن و چاقی، امری سخت و فرآیند رژیم گرفتن و کاهش وزن نیز زمان‌بر است، بسیاری از افراد به دنبال یک راه یک شبه برای درمان چاقی خود هستند و همین امر باعث شده تا افراد سودجو با سوءاستفاده از این امر و ناآگاهی برخی مردم، اقدام به ارائه روش‌های به ظاهر جدید برای درمان چاقی کنند در حالی که هیچ یک از این روش‌ها پایه و مبنای علمی ندارند.

بازار پررونق لاغری با روش‌های عجیب و مرگبار

بازار لاغری با روش‌های عجیب و غریب، در سایه عدم برخورد کافی با سودجویان در فضای مجازی و همچنین ناآگاهی مردم از این امر، چنان رونقی پیدا کرده که با یک جست‌وجوی ساده می‌توان به بسیاری از داروها و مکمل‌ها و روش‌های مختلف دست پیدا کرد.

وجود مواد مخدر در داروهای لاغری فضای مجازی

فروش مکمل‌های غذایی یکی از روش‌هایی است که بسیاری از افراد سودجو از آن بهره می‌برند. بسیاری از صفحات فعال در فضای مجازی به ارائه مکمل‌های غذایی و داروهای بدون تأیید علمی و غیراستاندارد اقدام می‌کنند، در حالی که این محصولات عوارض جانبی بسیار خطرناکی دارند.

نمونه‌ای از محصولاتی که بسیاری از سایت‌ها و صفحات مجازی ارائه می‌کنند، داروهایی هستند که تحت عنوان داروی گیاهی برای لاغری به فروش می‌رسند اما بررسی‌ برخی از محصولاتی که ارائه می‌شوند نشان می‌دهد این محصولات لاغری عمدتاً حاوی ماده مت آمفتامین هستند.

مرگ و اعتیاد در انتظار مصرف‌کنندگان داروهای لاغری فضای مجازی

یاقوتی؛ سرپرست اداره نظارت و ارزیابی فرآورده‌های طبیعی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در رابطه با این محصولات لاغری می‌گوید: پس از تهیه یک کپسول لاغری تحت عنوان "پلاتین" از یک سایت اینترنتی، فرآورده مذکور جهت ارسال به آزمایشگاه کنترل غذا و دارو اداره کل فرآورده‌های طبیعی، سنتی و مکمل، از وجود ماده ممنوعه اعتیادآور و خطرناک مت آمفتامین در فرآورده اطمینان حاصل شد!

وی درباره عوارض مصرف فرآورده‌های لاغری حاوی آمفتامین که از مشتقات ماده مخدر "شیشه" است، می‌افزاید: تپش قلب، استفراغ و تنگی نفس از عوارض ماده مت آمفتامین در صورت مصرف دوز پایین است و در صورت مصرف فرآورده‌های لاغری با دوز بالای آمفتامین ممکن است ماده مت آمفتامین موجود در فرآورده باعث ایجاد تشنج، افزایش شدید فشار خون، بیماری‌های عروق مغزی و در نهایت به اغما و مرگ منجر شود.

خطرات رژیم‌های غذایی غیراصولی

برنامه‌های غذایی نادرست و غیراصولی نیز از دیگر روش‌هایی است که بسیاری از صفحات فضای مجازی، با هدف سودجویی به افراد ناآگاه ارائه می‌کنند. ارائه رژیم‌های غذایی غیراصولی و غیرمتوازن که عمدتاً نیز شامل حذف گروه‌های غذایی مهم است، از جمله روش‌هایی است که در این صفحات تبلیغ می‌شود، در حالی که این رژیم‌های غیراصولی ممکن است تأثیر چشمگیری در کاهش وزن نداشته باشند و یا در صورت اثربخش بودن نیز باعث بروز کمبودهای تغذیه‌ای و مشکلات سلامتی می‌شوند.

رژیم حذف قند و کربوهیدرات و کتوژنیک، نمونه‌‌هایی از این رژیم‌های غذایی هستند که با هدف سودجویی و فروش محصولاتی تحت عنوان بدون قند و کتوژنیک، در فضای مجازی تبلیغ شده و توسط همین افراد سودجو به فروش می‌رسند.

یک متخصص تغذیه درباره عوارض رژیم‌های حذف قند و کتوژنیک به تسنیم می‌گوید: رژیم غذایی که تحت عنوان رژیم کتوژنیک تبلیغ می‌شود بیش از آن که جنبه علمی داشته باشد جنبه تجاری برای درمان چاقی پیدا کرده زیرا این رژیم از اساس برای درمان چاقی طراحی نشده است بلکه در برخی بیماری‌های کاربرد دارد. به همین دلیل افرادی که از این رژیم غذایی برای لاغرشدن پیروی می‌کنند ممکن است دچار عوارض بسیار فراوانی شوند. رژیم کتو، کربوهیدرات‌ها را به شدت محدود می‌کند و در عین حال میزان چربی مصرفی فرد را افزایش می‌دهد و همین امر باعث می‌شود عوارضی نظیر خستگی، حالت تهوع، سردرد، یبوست، کمبود شدید ویتامین‌ها و مواد مغذی به ویژه کمبود ویتامین‌های گروه ب، بیماری‌های قلبی، ریزش مو و ... در افرادی که به مدت طولانی این رژیم را می‌گیرند ظاهر شود.

تبلیغات کاذب برای لاغری

تبلیغات کاذب و ارائه روش‌های مختلف غیردرمانی نیز یکی دیگر از روش‌هایی است که با هدف جذب افراد عمدتاً در فضای مجازی انجام می‌شود.

یکی از افرادی که فریب تبلیغات صفحات اینستاگرامی برای درمان چاقی را خورده، به تسنیم می‌گوید: «یکی از صفحات اینستاگرامی، ماه‌هاست که اقدام به تبلیغ روش‌های نوین برای درمان چاقی می‌کند. من نیز به این صفحه اعتماد کردم و به ادمین آن پیام دادم. گرداننده این صفحه مدعی شد که امروز برای پکیج لاغری که روشی ابداعی خودشان است، تخفیف ویژه در نظر گرفته شده و آخرین مهلت استفاده از این پکیج تا پایان امروز است. در نهایت از من 3 میلیون تومان پول گرفتند و پس از چند روز یک بسته شامل چند دمنوش ترکیبی بدون داشتن تأییدیه‌های سازمان غذا و دارو برای من ارسال شد!»

وقتی پزشکان عمومی و مربیان باشگاه متخصص تغذیه می‌شوند!

عسجدی؛ متخصص تغذیه ورزشی با تأکید بر این که تنها افراد دارای صلاحیت برای تجویز رژیم‌های غذایی، کارشناسان، کارشناسان ارشد و متخصصان تغذیه دارای شماره نظام پزشکی تغذیه هستند، گفت: بسیاری از مربیان باشگاه‌‌ها تجربیات تغذیه‌‌ای خود را با ورزشکاران به اشتراک می‌‌گذارند در حالی که تعیین رژیم غذایی مناسب هر فرد، یک امر تخصصی است و دخالت افراد غیرمرتبط در آن، به دلیل اثرات نامطلوبی که ممکن است بر سلامتی فرد بگذارد، به دور از اخلاق انسانی و اخلاق حرفه‌‌ای است.

وی افزود: گاهاً دیده می‌‌شود در بسیاری از رژیم‌‌های غذایی تجویزشده در باشگاه‌‌ها، مربیان ورزشکار را به حذف کربوهیدارتی مثل نان، برنج، ماکارونی و سیب زمینی از وعده‌‌های غذایی خود تشویق می‌‌کنند، اما باید توجه داشت که این مواد غذایی علاوه بر کربوهیدارت شامل پروتئین‌‌ها و ویتامین‌‌های مختلف از جمله ویتامین‌‌های گروه B هستند که این ویتامین‌‌ها در متابولیسم بدن نیز نقش مهمی ایفا می‌‌کنند.

وی ادامه داد: بسیاری از افراد می‌‌گویند مربی‌‌های باشگاه‌‌ها آن‌‌ها را از نوشیدن آب در حین ورزش منع می‌‌کنند. حذف نوشیدنی‌‌ها در حین ورزش باعث دهیدراته شدن (از دست رفتن آب) بدن، عدم دفع گرما از بدن و بالارفتن حرارت بدن می‌‌شود. افزایش حرارت بدن نیز سبب غیرفعال شدن آنزیم‌‌ها و اختلال عملکرد آنها شده و در اثر از دست رفتن آب بدن شوک حرارتی ایجاد می‌‌شود و در موارد شدید حتی ممکن است به مرگ فرد منجر شود.

این متخصص تغذیه ورزشی تأکید کرد: شناسایی نیازهای تغذیه‌‌ای فردی که در حال ورزش کردن است و همچنین تعیین اینکه هر ماده غذایی چه مقدار کربوهیدرات، پروتئین، چربی، ویتامین و... دارد باید تنها توسط فارغ‌‌التحصیلان علم تغذیه که با فیزیولوژی بدن انسان و علم بیوشیمی و سایر علوم آشنایی کامل دارند انجام شود.

در بازار بی سرو سامان ارائه روش‌های لاغری، پزشکان عمومی نیز گاهی به تخصص تغذیه ورود کرده و با هدف افزایش درآمد، اقدام به ارائه مشاوره‌های تغذیه‌ای می‌کنند.

معاون درمان وزارت بهداشت در این باره می‌گوید: گاهی پزشکان عمومی هم بدون داشتن تخصص‌های لازم مانند تخصص تغذیه یا پوست و مو خدماتی در این زمینه ارائه می‌کنند و مواردی هم شاهد بروز مشکل در این زمینه بوده‌ایم. در سال گذشته حدود 4 هزار مرکز غیرمجاز مداخله‌گر در امور درمان توسط دانشگاه‌های علوم پزشکی تعطیل یا پلمب شدند. علاوه بر نظارت مستمر از طریق دانشگاه‌های علوم پزشکی قطعاً بررسی صلاحیت افراد ارائه‌دهنده خدمت توسط خود بیمار می‌تواند در حفظ سلامت هموطنان مؤثر باشد.

به گفته وی، مردم می‌توانند برای تشخیص صلاحیت حرفه‌ای افراد برای دریافت رژیم‌های درمانی، به سایت سازمان نظام پزشکی مراجعه و با وارد کردن شماره نظام پزشکی یا نام افراد، سودجویان را شناسایی کنند.