زینب اسماعیلی: بالاخره بعد از انتظار دو هفته‌ای، اسرائیل در عملیاتی موشکی پاسخ وعده صادق دو را داد. جمع‌بندی اطلاعاتی که تاکنون منتشر شده مشخص است که یا این پاسخ چندان موفق نبوده یا قرار است این تصویر از آن ساخته شود؛ تصویری برساخته از نیاز فضای عمومی کشور، اقتصاد و شرایط بین‌المللی. کارشناسان متعددی در یک‌سال گذشته و بعد از افزایش تنش بین محور مقاومت و رژیم اسرائیل هشدار دادند که این رژیم به دنبال افزایش تنش و درگیر کردن شرکای بیشتر به صحنه منازعه است. در این شرایط افزایش تنش بین ایران و اسرائیل هدف مطبوع او و برنامه نامطلوب برای ایران است، اگرچه شاید برخی صداهای تندرو در ایران این وضعیت را بپسندند اما سیگنال‌های اقتصادی دستکم وضعیت خوشایندی را تجربه نمی‌کند.
دولت نوپای چهاردهم با ترور اسماعیل هنیه میهمان مراسم تحلیف در فردای آن روز، در دیپلماسی در مسیری قرار گرفت که در اتاق جنگ اسرائیل برنامه‌ریزی شد و این دولت برای برون رفت از این بازی از پیش طراحی شده باید دیپلماسی را جدی تر از پیش بگیرد.
از کدام حریم هوایی استفاده شد؟
عباس عراقچی وزیر امور خارجه در یک‌ماه اخیر ۱۱ سفر به کشورهای منطقه‌ای را در دستور کار قرار داد. کشورهایی که برخی یک‌سال گذشته مسیر حرکت به سمت عادی‌سازی روابط با اسرائیل را در دستور کار قرار داده‌بودند یا اینکه هر کدام می‌توانند حریم هوایی آسمان خود را در اختیار اهداف جنگی اسرائیل قرار دهند.
در گزارش‌ها آمده که «حدود ۱۴۰ جنگنده نیروی هوایی ارتش اسرائیل» در این عملیات نقش داشتند اگرچه مشخص نیست به چه تفکیکی از سوخت رسان و پشتیبانی و جنگنده بوده‌اند.
با توجه به اخباری که تاکنون منتشر شده به نظر می‌رسد همسایگان اجازه عبور به جنگنده‌های اسرائیلی را نداده‌اند. اما می‌توان احتمال داد که جنگنده‌ها از آسمان سوریه و عراق عبور کرده و با توجه به شرایط تخاصمی که بین آنها با رژیم اسرائیل وجود دارد اجازه استفاده از حریم هوایی عملا بی معنی تلقی می‌شود.
احتمال دیگر این است که از برخی پایگاه‌های نظامی امریکا در منطقه استفاده شده باشد. با توجه به لغو همه پروازهای فرودگاه‌های عراق نیز به نظر می‌رسد بخشی از عملیات در آسمان عراق انجام شده و سامانه پدافندی ایران در آسمان عراق موفق به رهگیری جنگنده‌ها شده‌است. البته برای حکم نهایی دادن در این مورد باید منتظر اخبار رسمی ماند.
عباس عراقچی در قامت وزیر امور خارجه در نوزده روز به ۱۱ کشور منطقه سفر کرد که برخی از آنها بعد از ده یا ۱۷ سال انجام می‌شد. این سفرها بر محور نگرانی از وضعیت منطقه و تنش آلود بودن فضا انجام شد و به ویژه در سفر به کشورهای همسایه و حایل ایران و اسرائیل بر عدم استفاده از حریم هوایی‌شان به ضرر ایران هشدار داده شد.
اگرچه دیپلماسی چیزی فراتر از این است و این مسیر باید با همان شدت ادامه یابد و یارگیری ها و اعلام وضعیت به همسایگان بیش از پیش انجام شود، اما نافی اقدامی که تاکنون انجام شده نباید بود.
تمایل طرفین بر کاهش سطح تنش
در هفته‌های گذشته سخن از حمله به مواضع هسته‌ای و میادین نفتی نیز از سوی اسرائیل مطرح شد که برخی از آنها با واکنش ایالات متحده امریکا و بخشی دیگر با دیپلماسی ایران مبنی بر واکنش نشان داده‌دشن به آن از روی میز کابینه جنگ‌طلب اسرائیل برداشته شد.
برخی اخبار که هنوز تایید نشده نشان می‌دهد حمله شب گذشته به اشکال مختلف به تهران اطلاع داده شده است. منابع اسرائیلی مدعی هستند که تهران را از پاسخ بر حذر داشته‌اند و خبر حمله از طریق منابع امریکایی و روسی به ایران اطلاع داده شده است.
بررسی این گزاره نشان می‌دهد که اسرائیل تلاش دارد تا اهداف غیر نظامی را هدف قرار ندهد. همچنین تلاش می‌کند از پاسخ احتمالی ایران اجتناب کند. شاید علت آن سنگین بودن حمله واکنشی آن است و شاید مایل نیست در این شرایط در جبهه جدیدی بجنگد.
اطلاع از حمله دستکم به این معنی است که همه در تلاش هستند تا سطح تنش را کاهش دهند حتی اگر این کار را از طریق رد و بدل کردن پیام انجام دهند.
از نقشه طراحی شده در تل آویو خارج شویم
همه آنچه در صحنه منازعه دیشب و در یک سال گذشته رخ داده نشان می‌دهد که چراغ دیپلماسی باید همیشه روشن باشد. رد و بدل کردن پیام البته ساده‌ترین ابزار دیپلماسی است و نباید از ابزارهای دیگر آن فارغ شد. دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران برای اینکه دولت چهاردهم بتواند مسیرش را به پیش ببرد نیازمند تحرک و پویایی بیشتر است و یارگیری‌های منطقه‌ای و تلاش برای فرونشاندن تنش می‌تواند به نفع همه طرفین باشد. عملیات دیشب اسرائیل باید بتواند فصل داغ دیپلماسی را در همه سطوح رقم بزند تا ایران را ورطه نقشه طراحی شده در تل آویو خارج کند.
کش‌دار شدن وضعیت فعلی می‌تواند همه اهداف دولت جدید را به محاق ببرد و فاصله مردم و حاکمیت را بیش از پیش کند. هر عاقلی می‌داند که هزینه وضعیت فعلی را سفره‌های مردم می‌پردازد.
۳۱۱۳۱۱
