راه نجات وزارت ارشاد گذر از این ساختار کاملا سنتی است

عصر ایران ؛ احمدرضا دانش - دنیای امروز چنان باسرعت به سمت تغییرات می راند که مولفه های انطباق سیاستها و بهره مندی از حضور هم‌تراز با تحولات دنیا ماهیانه،هفتگی و حتا روزانه در حال تغییر است. اما همه می‌دانیم که ساختار مدیریتی وزارت ارشاد کاملا سنتی ست و سالهاست تغییری نکرده. آنچه واضح است این است که این ساختار مدتهاست پاسخگوی نیازها و امور مرتبط نیست. و از آن تاسف بار تر این است که حداقل در سال های اخیر اراده ای برای درک دقیق این تحولات و تغییر در جهت استفاده بهینه از آن دیده نمی شود. 

در دنیایی که تکنولوژی دیجیتال امکان دسترسی به تولید محتوارا برای هر فردی با هر مشخصات و امکاناتی سهل و آسان نموده چگونه ساختار مبتنی بر شرایط ۳۰ سال قبل می تواند پاسخگوی آن باشد؟ ساختاری که سهمیه نگاتیو می‌داد و نوبت بندی استدیو انجام می داد و امکانات فیلمسازی را توزیع می‌کرد و مجوز انتشار آلبوم موسیقی که روی نوار ضبط میشد را... در این دوران جدید چه می کند؟

در سازمان سینمایی که همچنان شوراهای تعیین پروانه ساخت و نمایش مبتنی بر ابزار دهه های گذشته برقرار است چگونه می توان تولید محتوای امروز را مدیریت کرد؟

تا چند سال پیش موسیقی های زیرزمینی و خواننده های اینچنین بودند که خود را به ساختار کهنه دولتی تحمیل و پس از انتشار چندین آلبوم بدون مجوز سیستم را مجبور به رسمیت دادن به خود می کردند و امروز دیگر فیلم‌های سینمایی زیرزمینی بدون نظارت و حتا اطلاع دولت به جشنواره های خارجی می‌روند. فیلم‌های کوتاه به راحتی و بدون کمک دولت ساخته می شوند و حتا فعالیت های رسانه ای دیگر نیازی به نظر دولت ندارند و همه گی به ساختار حکومت تحمیل می شوند. 

در چنینی شرایطی وزارت ارشاد همچنان درگیر برگزاری شوراهای مختلف و دورهمی های بی اثر و چینش مهره ها و تنظیم‌مناسبات مدیریتی قدیمی و انجام امور جاری و حقوق و دستمزد است و سر در برف تصورات کهنه گذارده است.

دولت چهاردهم که با شعار تحقق اهداف اسناد بالادستی و استفاده از نیروهای جوان و تازه نفس بر روی کار آمده باید بداند بدون اصلاح ساختارهای فسیل شده مدیریت فرهنگی حتا به آن اهداف نزدیک هم نخواهد شد. امروز ساختار موجود مانند کرم ابریشمی است که در اطرافش پروانه ها پرواز می کنند و او هنوز درگیر بافتن پیله خویش است. پرواضح است تا نپذیرد که راه رهایی گشودن پیله است باید قید رویای پرواز را بزند.

در اواخر دولت دوازدهم و در زمان مدیریت حسین انتظامی بر سازمان سینمایی که اکنون هم یکی از معاونت های کلیدی وزارت ارشاد را عهده دار است گام‌های مثبتی در جهت شفافیت مالی و تجمیع فروش سینماها با ابزار روز صورت گرفت که تاثیرش را امروز شاهدیم و نقشی که در ایجاد تصویری واقعی تر از فروش فیلمها بازی می کند و امید ادامه دادن این نوع اقدامات را دوباره زنده می کند. اقداماتی که در دولت سیزدهم ادامه نیافت و متوقف شده بود.

امروز نه تنها در وزارت ارشاد که در سطوح مختلف مدیریت کشور بدون بهره گیری از الزامات زمان حال و تحول در ابزار مدیریت، موفقیت حاصل نخواهد شد. گذشت آن زمان که تنها کاریزما،تجربه و شخصیت مدیریتی مدیران و رویکردها و تعاملات آنها در فضای فرهنگ و هنر تعیین کننده بود.

امروز فضای مدیریتی وزارت ارشاد فرسنگها از شرایط امروز دنیا و جامعه ایران دور است و اولویت مدیران بالادستی و میانی باید ابتدا بروز رسانی ساختارهای مدیریتی باشد. در غیر این صورت از هم اکنون هیچ امیدی به بهبود اوضاع درحال فروپاشی هنر و سینما در هیچ زمینه ای نمی توان داشت.

باید به هر طریقی پذیرفت که ساختار سنتی صدور پروانه در مقوله های فرهنگی و هنری در واقع از بین رفته  و بجز یک ژست و پوسته ظاهری چیزی از آن باقی نمانده و تغییر نگاه حکومتی به صدور مجوز اجتناب ناپذیر است. چراکه به جرات می توان‌ گفت در دنیای امروز به هیچ طریق سنتی نمی‌توان جلوی انتشار هیچ محتوای تولید شده ای را گرفت.

مدیریت تولید و توزیع فیلم ها نیازمند تغییر بنیادین است و این مقوله تصمیم سازی در نهادهای بالادستی را می طلبد که وزارت ارشاد باید به عنوان جلودار این تحولات نقش آفرینی کند.

به نظر می رسد با توجه به فرمایشات رهبر انقلاب در زمینه توجه جدی به تکنولوژی روز، بابد سامانه های مدیریت آنلاین،ارائه آمارها و استقرار پلتفرم های جدید و حتا بهره گیری از هوش مصنوعی به سرعت مورد توجه قرار گیرد. نگاه مدیریتی به نظارت فرهنگی باید تغییر کند و بجای اجازه محوری سنتی به سمت امتیاز محوری و دسته بندی های هوشمند حرکت کند. زیرساخت های توزیع و نمایش هم باید با کمک تکنولوژی از حالت سنتی خارج شده و مخاطب را با بهره گیری از تعاملات جدید جذب نماید.

در غیر این صورت دیری نمی پاید که مخاطب به روز و هوشمند دیگر تمایلی به استفاده از این روش های سنتی نخواهد داشت و تولید کنندگان هم با هر روشی روش های نظارتی ناکارآمد را دور خواهند زد.

مقوله دیگر بحث پلتفرم های برخط است که متاسفانه حاکمیت فرهنگی هنوز در گیرو دار انتخاب نهاد متولی آن ناکام بوده و ارتباطش با سکوهای توزیع ،هنرمندان و مخاطبان روشن نیست. هرکس دستش تا آنجایی که برسد کار خودش را می کند و گاهی قانون هم تصمیمات برخی شوراها و نهادهای دولتی را پشتیبانی نمی کند.

تمام این مقوله ها راه سختی را جلوی وزیر محترم ارشاد و معاونینش قرار داده است. باید به آقای دکتر صالحی یادآور شد که اوضاع فرهنگ و هنر امروز حتا با سه سال قبل از این و زمان تصدی خود ایشان بر این وزارتخانه هم تفاوت‌های بنیادینی کرده است.

لذا پیشنهاد تشکیل یک بخش جدید در ساختار وزارت ارشاد با ماموریت بروز رسانی ساختار مدیریتی با نگاه نو و ابزار و شرایط روز می تواند یکی از راهکارهای موثر در این مسئله باشد که البته ساز و کار اجرای آن باید قبلن بررسی و طراحی گردد. 

در پایان تاکید می کنم زمان زیادی برای توجه به لزوم این تغییر اجتناب ناپذیر باقی نیست و هرگونه تعلل با هر دلیل موجه و غیر موجهی زمان سوز و نتایج را غیر قابل جبران خواهد کرد.