آیا سندروم کوشینگ قابل درمان است؟

سندروم کوشینگ، یک اختلال هورمونی است که به دلیل سطوح بالای هورمون کورتیزول در بدن ایجاد می‌شود، اما آیا سندروم کوشینگ قابل درمان است؟

سندروم کوشینگ چیست؟

سندروم کوشینگ، یک اختلال هورمونی است که به دلیل سطوح بالای هورمون کورتیزول در بدن ایجاد می‌شود و از آن با عنوان «هیپرکورتیزولیسم» هم نام می‌برند. کورتیزول از غدد فوق کلیوی که در بالای کلیه‌ها ترشح می‌شود و این وظایف را بر عهده دارد: 

• حفظ فشار خون 
• تنظیم قند خون
• کاهش التهاب
• تبدیل غذا به انرژی 

اما کورتیزول بیش از حد می‌تواند سایر سیستم‌های بدن شما را از بین ببرد. اکثر موارد سندرم کوشینگ قابل درمان هستند، البته ممکن است مدتی طول بکشد تا علائم شما کاهش یابد. این بیماری در زنان بیشتر از مردان است و بیشتر در افراد 25 تا 40 ساله دیده می‌شود.

بیشتر بخوانید: سندروم کالمن چیست؟ علایم، علت و درمان

علل و عوامل خطر سندرم کوشینگ

• زمانی که برای مدت طولانی، کورتیزول بیش از حد در بدن وجود داشته باشد، ممکن است به سندرم کوشینگ مبتلا شوید.
• شایع‌ترین علت این سندورم مربوط به داروهایی به نام گلوکوکورتیکوئیدها است که معمولا به عنوان کورتیکواستروئیدها، استروئیدها هم شناخته می‌شوند. این استروئیدهای تجویزی برای بیماری‌هایی مانند آسم، آرتریت روماتوئید، لوپوس یا پس از پیوند عضو مورد استفاده قرار می‌گیرند و داروهای ضد التهابی قوی هستند. مصرف بیش از حد آن‌ها، برای مدت طولانی، می‌تواند به سندرم کوشینگ منجر شود.

  شایع‌ترین علت این سندورم مربوط به داروهایی به نام گلوکوکورتیکوئیدها است که معمولا به عنوان کورتیکواستروئیدها، استروئیدها هم شناخته می‌شوند.

• اگر چه نادر است، اما می‌توانید سندرم کوشینگ را از طریق استروئیدهای تزریقی مانند تزریق مکرر برای درد مفاصل و کمردرد هم دریافت کنید.
• کرم‌های پوستی استروئیدی که برای اگزما و سایر مشکلات پوستی استفاده می‌شوند، کمتر باعث ایجاد سندرم کوشینگ می‌شوند، اما باز هم ممکن است به این سندروم منجر شوند. 
• وجود تومور در غده هیپوفیز، یا تومور در غدد فوق کلیوی هم می‌تواند باعث تولید بیش از حد کورتیزول و منجر به کوشینگ شود.
• ACTH هورمونی است که کورتیزول را تنظیم می‌کند. در موارد نادر، ترشح ACTH توسط یک تومور نیز باعث سندرم کوشینگ می‌شود. این نوع تومور می‌تواند در اندامی که به طور طبیعی ACTH تولید نمی‌کند، تشکیل شود. این تومورها می‌توانند سرطانی یا غیرسرطانی باشند و معمولا در ریه‌ها، پانکراس، تیروئید یا غده تیموس یافت می‌شوند.
• معمولا سندروم کوشینگ، ارثی نیست، با این حال، در برخی موارد نادر، افراد به این بیماری مبتلا می‌شوند، چون وجود مشکلی در ژن‌هایشان باعث می‌شود احتمال ابتلا به تومور در غددشان افزایش یابد.

  ---

  بیشتر بخوانید: سندرم آلپورت، اختلال ژنتیکی نادر در کلیه، گوش و چشم/ علائم و درمان

  ---

علائم سندرم کوشینگ

علائم رایج سندروم کوشینگ عبارتند از:

• صورت گرد و گلگون
• افزایش وزن به‌ویژه در قسمت فوقانی بدن
• چربی در قسمت فوقانی پشت یا قاعده گردن (قوز بوفالو)
• نازک شدن پوست که به راحتی کبود می‌شود
• آکنه
• خستگی زیاد
• عضلات ضعیف، به‌ویژه عضلات شانه و لگن
• فشار خون بالا
• سطح قند خون بالا
• افسردگی و اضطراب
• پوکی استخوان
• سنگ کلیه
• مشکلات خواب
• رشد موی اضافی روی بدن و صورت 
• پریودهای نامنظم
• میل جنسی کم و مشکلات نعوظ
• کاهش باروری
• ممکن است استخوان‌های شما ضعیف شوند. حرکات روزمره مانند خم شدن، یا حتی بلند شدن از صندلی می‌تواند باعث کمردرد یا شکستگی در دنده‌ها یا ستون فقرات شما شود.
• کودکان مبتلا به سندرم کوشینگ معمولا بسیار چاق هستند و به کندی رشد می‌کنند.

  ---

  بیشتر بخوانید: داغ شدن گوش نشانه چیست؟/ ربطی به سرگیجه دارد؟

  ---

تشخیص سندرم کوشینگ

ممکن است لازم باشد چند بار ویزیت شوید تا پزشک بتواند این سندروم را تشخیص بدهد. پزشک، معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و از شما این سئوالات را می‌پرسد:

• چه علائمی دارید؟
• اولین بار چه زمانی آن‌ها را متوجه شدید؟
• آیا چیزی باعث بهتر، یا بدتر شدن علائم می‌شود یا نه؟
• چه داروهایی مصرف می‌کنید؟

  در تست سرکوب دگزامتازون، شما باید یک قرص استروئیدی با دوز کم را در ساعت 11 شب مصرف کنید. سپس صبح روز بعد، آزمایش انجام دهید تا ببینید بدن شما چقدر کورتیزول تولید می‌کند.

در صورت مشکوک بودن به سندرم کوشینگ، پزشک برخی از آزمایش‌های زیر را برای کمک به غربالگری سندرم کوشینگ توصیه می‌کند:

1- تست کورتیزول ادرار 24 ساعته

این آزمایش معمولی، ادرار شما را به مدت 24 ساعت جمع‌آوری می‌کند تا میزان کورتیزول موجود در آن را اندازه‌گیری کند.

2- تست سرکوب دگزامتازون 

شما باید یک قرص استروئیدی با دوز کم را در ساعت 11 شب مصرف کنید. سپس صبح روز بعد، آزمایش انجام دهید تا ببینید بدن شما چقدر کورتیزول تولید می‌کند.

3- سطح کورتیزول بزاق اواخر شب

این آزمایش، کورتیزول را در بزاق شما در شب اندازه‌گیری می‌کند. اگر به سندرم کوشینگ مبتلا هستید، ممکن است پزشک شما را به متخصصی ارجاع دهد که آزمایش‌های خون یا اسکن‌های تصویربرداری دیگری را برای یافتن علت این سندروم انجام دهد.

پیشنهاد ویژه نی نی بان: آشنایی با مراکز آزمایشگاه

4- آزمایش خون 

در این آزمایش، سطوح هورمون تنظیم‌کننده کورتیزول ACTH بررسی می‌شود. اگر این سطوح پایین باشد، تومور آدرنال علت احتمالی آن است. اگر آن‌ها طبیعی یا بالا باشند، احتمالا یک تومور هیپوفیز یا نابجا است.

5- آزمایش تحریک CRH 

این آزمایش، یکی از راه‌های تشخیص تفاوت بین تومور هیپوفیز و نابجا است.

6- آزمایش سرکوب دگزامتازون با دوز بالا 

این آزمایش هم برای تشخیص تفاوت بین تومور هیپوفیز و تومور نابجا انجام می‌شود.

7- آزمایش های تصویربرداری 

گاهی اوقات برای جستجوی تومورها از آزمایش‌های تصویربرداری استفاده می‌شود.

پیشنهاد ویژه نی نی بان: آشنایی با مراکز سونوگرافی

8- نمونه برداری از سینوس پتروزال 

در این روش، از وریدهای نزدیک به هیپوفیز و دور آن نمونه خون گرفته می‌شود. همچنین واکسن CRH دریافت می‌کنید که باعث ترشح ACTH از هیپوفیز می‌شود. سطوح ACTH در نمونه‌های خون به تشخیص اینکه آیا این یک تومور هیپوفیز است یا توموری که در جای نامناسب رشد کرده، کمک می‌کند.

سئوالاتی که باید از پزشک بپرسید

• آیا علائم من تغییر خواهد کرد؟ 
• گزینه‌های درمان چه هستند؟ کدام را پیشنهاد می‌کنید؟

  اگر نتوان تومور را به طور کامل برداشت، ممکن است در کنار جراحی پرتودرمانی هم استفاده شود. همچنین در برخی موارد می‌توان از پرتودرمانی به جای جراحی استفاده کرد.

• چطور متوجه شویم که درمان، اثر می‌کند؟ 
• آیا درمان‌ها عوارض جانبی دارند؟ در مورد عوارض جانبی چه کنم؟
• چه زمانی احساس بهتری خواهم داشت؟ 

آیا سندروم کوشینگ قابل درمان است؟ 

پزشک ابتدا علت کورتیزول بیش از حد را بررسی و بر همین اساس، شیوه درمان را انتخاب می‌کند. 

• اگر به دلیل مصرف داروهای استروئیدی، کورتیزول بیش از حد دارید، پزشک بررسی می‌کند تا ببیند آیا می‌توانید به آرامی دوز دارو را کاهش دهید و در عین حال آسم، آرتریت یا سایر بیماری‌های خود را مدیریت کنید، یا نه.
• ممکن است برای برداشتن تومور نیاز به جراحی داشته باشید.
• اگر نتوان تومور را به طور کامل برداشت، ممکن است در کنار جراحی پرتودرمانی هم استفاده شود. همچنین در برخی موارد می‌توان از پرتودرمانی به جای جراحی استفاده کرد.
• مصرف داروهایی برای کنترل تولید کورتیزول، ممکن است گزینه‌ای مناسب باشد. این داروها می‌توانند عوارض جانبی جدی داشته باشند. 
• در برخی موارد، تومور یا درمان آن بر سایر هورمون‌های تولید شده توسط هیپوفیز یا غده فوق کلیوی تاثیر می‌گذارد و ممکن است به داروهای جایگزین هورمون نیاز داشته باشید.

بیشتر بخوانید: علائم، عوارض و درمان اختلالات حرکتی مربوط به خواب

تغییر سبک زندگی

برخی از تغییرات سبک زندگی ممکن است به شما در مدیریت سندرم کوشینگ کمک کند:

• خوب غذا خوردن، بخش مهمی از زندگی با کوشینگ است. یک رژیم غذایی سالم می‌تواند برخی از علائم را کاهش دهد و از علائم دیگر جلوگیری کند. با خوردن غذاهای حاوی کلسیم و ویتامین دی، از استخوان‌های خود محافظت کنید. میزان سدیم و غذاهای چرب را محدود کنید. از یک متخصص تغذیه کمک بگیرید.
• درد را با حمام آب گرم، ماساژ و ورزش‌های ملایم مانند ایروبیک در آب و تای‌چی تسکین دهید.
• به خانواده و دوستان خود اطلاع دهید که چه شرایطی را پشت سر می‌گذرانید و از آن‌ها حمایت بخواهید. 
• برای انجام فعالیت‌هایی که از آن‌ها لذت می‌برید وقت بگذارید. اگر احساس خستگی می‌کنید، با یک مشاور یا درمانگر صحبت کنید.

  ---

  پیشنهاد ویژه نی نی بان: آشنایی با پزشکان متخصص غدد

  ---

عوارض سندرم کوشینگ

سندرم کوشینگ در صورت عدم درمان می‌تواند باعث مشکلات جدی سلامتی و حتی مرگ شود. عوارض رایج عبارتند از:

• حمله قلبی یا سکته مغزی
• لخته شدن خون در پاها یا ریه‌ها
• عفونت 
• از دست دادن استخوان و شکستگی
• فشار خون بالا
• کلسترول بالا
• افسردگی یا تغییرات خلقی
• از دست دادن حافظه یا مشکل در تمرکز
• دیابت نوع 2

خلاصه

علائم شما و مدت زمان ماندگاری آن‌ها به مواردی مثل مقدار کورتیزول اضافی، علت کورتیزول بالا، مدت زمان ابتلا به این بیماری و سلامت کلی شما بستگی دارد. اغلب اوقات سندرم کوشینگ قابل درمان است. اگر سندرم کوشینگ شما قابل درمان نیست، باید راه‌هایی برای مدیریت افزایش وزن، ضعف عضلانی و خستگی خود پیدا کنید. لازم است به پزشک خود بگویید که چه احساسی دارید و اگر افسرده‌اید باید به دنبال درمان باشید.

برای یافتن متخصصان مورد نظر خود به کلینیک نی نی بان مراجعه کنید.