فشار خون در بارداری، کنترل عوارض خطرناک و راه درمان

فشار خون بالا در دوران بارداری خطراتی بالقوه دارد. در ادامه درباره فشار خون در دوران حاملگی نکات مهمی را بیان کرده‌ایم و فشار خون را باید در دوران حاملگی کنترل کیند که بتوانید سلامت خودتان و فرزندتان را تامین کنید. فشار خون بالا باید تحت نظارت متخصص زنان و زایمان باشد. به این نکات که در ادامه گفته‌ایم توجه کنید تا در دوران بارداری، دچار خطرات فشار خون بالا نشوید. 

انواع فشار خون در دوران بارداری چیست؟

گاهی اوقات فشار خون بالا قبل از باردار شدن شروع می‌شود. گاهی هم این بیماری در طول دوران بارداری ایجاد می‌شود. انواع فشار خون در دوران بارداری می‌توانند عوارض مختلفی را ایجاد کنند و درجه و شدت متفاوتی داشته باشند. در ادامه با انواع فشار خون بارداری آشنا می‌شویم.

فشار خون مزمن در بارداری

در فشار خون مزمن، بارداری فشار خون بالا یا قبل از بارداری یا در طول 20 هفته اول بارداری ایجاد می‌شود. از آنجایی که فشار خون بالا معمولاً علائمی ندارد، ممکن است تشخیص دقیق زمان شروع آن دشوار باشد. فشار خون مزمن با پره اکلامپسی شباهت‌هایی دارد. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که فشار خون مزمن منجر به تشدید فشار خون بالا در دوران بارداری شود. افراد مبتلا به این بیماری ممکن است دچار وجود پروتئین در ادرار یا سایر عوارض آن شوند.  فشار خون بارداری بعد از هفته 20 بارداری ایجاد می‌شود. هیچ پروتئین اضافی در ادرار وجود ندارد و هیچ نشانه دیگری از آسیب اندامی هم دیده نمی‌شود. با این حال در نهایت ممکن است خانم دچاره پره اکلامپسی شود. 

مطلب پیشنهادی: هر چه شدت تهوع بارداری بیشتر، هوش کودک بالاتر!

پره اکلامپسی

پره اکلامپسی زمانی اتفاق می‌افتد که فشار خون بالا بعد از هفته 20 بارداری ایجاد می‌شود. پره اکلامپسی به سایر اندام‌ها از جمله کلیه‌ها، کبد، خون یا مغز آسیب می‌زند. پره اکلامپسی درمان نشده عوارض جدی - حتی کشنده - برای مادر و نوزاد دارد. مثلا اکلامپسی یا تشنج. قبلا پره اکلامپسی تنها زمانی تشخیص داده می‌شد که هم فشار خون بالا و هم پروتئین در ادرار وجود داشت. متخصصان اکنون می‌دانند که ممکن است بدون وجود پروتئین در ادرار، پره اکلامپسی هم برای مادر ایجاد شود. 

خطرات فشار خون در بارداری

فشار خون بالا در دوران بارداری خطرات زیر را به همراه دارد؛ مثلا:

جریان خون کمتر به جفت

اگر جفت خون کافی دریافت نکند، ممکن است جنین اکسیژن و مواد مغذی کمتری دریافت کند. این مشکل می‌تواند به رشد آهسته (محدودیت رشد داخل رحمی)، وزن کم هنگام تولد یا زایمان زودرس منجر شود. نوزادانی که زودتر از موعد به دنیا می‌آیند می‌توانند مشکلات تنفسی، افزایش خطر عفونت و سایر عوارض مرتبط را داشته باشند.

مطلب پیشنهادی: میزان مصرف کافئین در بارداری

جدا شدن جفت

در این حالت جفت قبل از زایمان از دیواره داخلی رحم جدا می شود. پره اکلامپسی و فشار خون بالا خطر جدا شدن جفت را افزایش می دهد. جداشدگی شدید می تواند باعث خونریزی شدید شود که می تواند زندگی شما و کودکتان را تهدید کند.
محدودیت رشد داخل رحمی فشار خون بالا ممکن است منجر به کندی یا کاهش رشد جنین شود.

آسیب به سایر اندام‌ها

فشار خون بالای کنترل نشده می‌تواند منجر به آسیب به مغز، چشم‌ها، قلب، ریه‌ها، کلیه‌ها، کبد و سایر اندام‌های اصلی شود. در موارد شدید، می‌تواند تهدید کننده زندگی مادر هم باشد.

زایمان زودرس

گاهی اوقات برای جلوگیری از عوارض خطرناک فشار خون بالا در دوران بارداری، زایمان زودرس لازم است و پزشک مادر را سزارین می‌کند. 

بیماری قلبی عروقی در آینده

ابتلا به پره اکلامپسی ممکن است خطر بیماری قلبی و عروقی (قلبی عروقی) را در بعد بارداری افزایش دهد. اگر بیش از یک بار به پره اکلامپسی مبتلا شده باشید، خطر بیماری قلبی عروقی در آینده بیشتر است. همچنین اگر به دلیل داشتن فشار خون بالا در دوران بارداری، زایمان زودرس داشته باشید، خطر این بیماری‌ها در شما بیشتر است.

مطلب پیشنهادی: آیا در دوران بارداری میتوان ورزش کرد؟

تشخیص فشار خون بالا در بارداری

نظارت بر فشار خون بخش مهمی از مراقبت‌های دوران بارداری است. اگر فشار خون مزمن دارید، پزشک فشار خون را برای شما به این شکل اندازه‌گیری می‌کند.

فشار خون در دوران بارداری باید چند باشد؟

فشار خون بالا یک فشار سیستولیک بین 120 تا 129 میلی متر جیوه (میلی متر جیوه) و فشار دیاستولیک زیر 80 میلی متر جیوه است. فشار خون بالا با گذشت زمان بدتر می‌شود مگر اینکه برای کنترل آن روند درمان صورت گیرد.

مطلب پیشنهادی: آیا میکروبلیدینگ در بارداری سلامت جنین را به خطر می‌اندازد؟

• مرحله 1 فشار خون بالا:  فشار خون مرحله 1 فشار سیستولیک بین 130 تا 139 میلی متر جیوه یا فشار دیاستولیک بین 80 تا 89 میلی متر جیوه است.
• مرحله 2 فشار خون بالا: این مرحله شدیدتر است. فشار سیستولیک 140 میلی متر جیوه یا بالاتر یا فشار دیاستولیک 90 میلی متر جیوه یا بالاتر است.
• پس از هفته 20 بارداری: فشار خون بالاتر از 140/90 میلی‌متر جیوه بدون هیچ آسیبی به اندام‌های دیگر، فشار خون بارداری در نظر گرفته می‌شود. فشار خون باید در دو یا چند نوبت با فاصله حداقل چهار ساعت اندازه گیری و ثبت شود.

علائم فشار خون بالا - پره اکلامپسی در دوران حاملگی

علاوه بر فشار خون بالا، سایر علائم و نشانه های پره اکلامپسی عبارتند از:

• پروتئین اضافی در ادرار یا سایر علائم مشکلات کلیوی
• سردردهای شدید
• تغییرات در بینایی، از جمله از دست دادن موقت بینایی، تاری دید یا حساسیت به نور
• درد بالای معده، معمولاً در زیر دنده ها در سمت راست
• حالت تهوع یا استفراغ
• کاهش سطح پلاکت در خون
• اختلال در عملکرد کبد
• تنگی نفس، علت
• تجمع مایع در ریه‌ها
• افزایش ناگهانی وزن و تورم - به ویژه در صورت و دست‌ها - اغلب با ابتلا به پره اکلامپسی رخ می‌دهد. تورم مرتبط با پره اکلامپسی شدیدتر از تورم معمولی است که در دوران بارداری دیگر زنان اتفاق می‌افتد.

مصرف دارو برای فشار خون بارداری

• برخی از داروهای فشار خون برای استفاده در دوران بارداری بی خطرهستند؛ با این حال، باید از مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE)، مسدودکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین II و مهارکننده‌های رنین در دوران بارداری اجتناب شود. 
• درمان مهم است. فشار خون بالا خطر حمله قلبی، سکته مغزی و سایر عوارض عمده را افزایش می‌دهد. و فشار خون بالا می‌تواند برای کودک شما خطرناک باشد.
• اگر در دوران بارداری برای کنترل فشار خون خود به دارو نیاز دارید، دارو را دقیقاً طبق دستور مصرف کنید. مصرف آن را قطع نکنید یا خودسرانه دوز را تغییر ندهید.
• آسپرین روزانه با دوز پایین اغلب برای کاهش خطر پره اکلامپسی در افرادی که در معرض خطر هستند تجویز می‌شود.  مطالعات نشان داده‌اند که آسپرین در دوران بارداری بی خطر است.

پیش‌‎گیری از فشار خون بالا در حاملگی 

اگر فشار خون بالا دارید، باید به طور منظم به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید. اگر شرایط بارداری شما سخت است؛ اختلالات فشار خون دارید؛ باید به جز متخصص زنان به متخصص قلب هم مراجعه کنید. این پزشکان وضعیت فشار خون شما را مدیریت می‌کنند. اگر اضافه وزن دارید، باید وزن خود را کنترل کنید.

مطلب پیشنهادی: کلاس های بارداری، انواع، مزایا و هزینه

مراجعه به پزشک متخصص زنان و زایمان برای فشار خون

در دوران بارداری، اغلب به پزشک خود مراجعه خواهید کرد. وزن و فشار خون شما در هر بازدید بررسی می شود. همچنین ممکن است به آزمایشات آزمایشگاهی مکرر نیاز داشته باشید.

ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما به دقت سلامت کودک شما را نیز زیر نظر خواهد داشت. ممکن است از سونوگرافی های مکرر برای ردیابی رشد استفاده شود. آزمایش جنین ممکن است برای ارزیابی سلامت کودک شما مورد استفاده قرار گیرد. ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما همچنین ممکن است توصیه کند که حرکات روزانه کودک خود را پیگیری کنید.

کاهش عوارض و خطرات فشار خون بارداری 

مراقبت از خود در دوران بارداری بهترین راه برای مراقبت از کودک است. مثلا:

• مراجعه به پزشک. ویزیت‌های قبل از زایمان خود را حتما ادامه دهید. در طول بارداری به طور منظم به پزشک مراجعه کنید.
• داروهای فشار خون. داروهای فشار خون و آسپرین با دوز پایین روزانه را طبق دستور مصرف کنید. پزشک ممکن است دارو را با دوز مناسب برای شما تجویز کند.
• فعالیت. پزشک متخصص زنان و زایمان می‌تواند به شما انواع ورزش‌ها را پیشنهاد دهد.
• رژیم غذایی سالم. در صورت نیاز به کمک در برنامه‌ریزی وعده های غذایی، از متخصص تغذیه بخواهید به شما کمک کند. 

مطلب پیشنهادی: استراحت مطلق در بارداری، راهنمای کامل و کاربردی

بدانید چه چیزی خارج از محدوده است. از مصرف دخانیات، الکل و مواد مخدر غیرقانونی خودداری کنید. قبل از مصرف داروهای بدون نسخه با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود صحبت کنید.
محققان به مطالعه راه های پیشگیری از پره اکلامپسی ادامه می دهند. مطالعات نشان می دهد که آسپرین با دوز پایین خطر ابتلا به پره اکلامپسی را در افرادی که در معرض خطر هستند کاهش می دهد. کالج آمریکایی متخصصان زنان و زایمان توصیه می کند که از اواخر سه ماهه اول بارداری روزانه یک آسپرین با دوز پایین (81 میلی گرم) مصرف کنند.

سوالات متداول 

• آیا اگر فشار خون بارداری داشته باشم؛ می‌توانم به نوزادم شیر دهم؟

شیردهی برای اکثر زنانی که فشار خون بالا دارند، حتی کسانی که دارو مصرف می کنند، توصیه می‌شود. قبل از تولد نوزاد، داروهای خود را در اختیار پزشک قرار دهید؛ سپس برای دریافت مشاوره به توضیحات او گوش دهید.

• آیا با فشار خون بارداری می‌توانم سر کار بروم؟

در صورتی‌که فشار خون شما در دوران بارداری زیاد است؛ باید با نظر پزشک، کارهای روزمره خود را کنترل کنید. این فشار خون می‌تواند در مواقع استرس شغلی برای شما و جنین خطرناک باشد. 

• آیا فشار خون در بارداری برای زایمان مشکل ایجاد می‌کند؟

در صورتی‌که فشار خون شما در دوران بارداری زیاد است؛ ممکن است برای‌تان زایمان زودرس و عوارض خطرناک دیگری ایجاد شود. به همین دلیل باید در دوران بارداری، فشار خون خود را به خوبی کنتزل کنید. اگر در حد و مرز فشار خون خطراک هستید؛ ممکن است رشد جنین هم به مشکل بر بخورد. 

• فشار خون بارداری بر رشد جنین اثر می‌گذارد؟

اگر فشار خون شما در دوران حاملگی، از حد مشخصی بالاتر است؛ باید روند رشد جنین به دقت در دوران بارداری، بررسی شود؛ در هر هفته یا ماه باید رشد جنین محاسبه و با میزان نرمال، مقایسه شود. 

• اگر فشار خون رو به وخامت باشد؛ چطور زایمان می‌کنیم؟

در صورتی‌که فشار خون بارداری یا پره اکلامپسی بهبود پیدا نکند و با افزایش سن بارداری، وخیم‌تر شود؛ در روند زایمان به شما داروهایی مناسب، مثلا داروهای ضد تشنج می‌دهند تا با خوبی و سلامت، زایمان کنید.

جمع‌بندی 

بیماری فشار خون در دوران بارداری می‎‌تواند برای رشد جنین و سلامت مادر بارداری، بسیار خطرناک باشد؛ همچنین انواع مشکلات را در فرآیند زایمان ایجاد کند. مادران در دوران حاملگی باید فشار حون خود را به طور منظم اندازه‌گیری کنند تا این مشکل سبب زایمان زودرس و عوارض آن نشود. در صورتی‌که برای مشاوره زنان و زایمان، نیازمند کمک جدی هستید؛ از نی‌نی‌بان درخواست مشاوره کنید.