مادران شیرده چه بخورند؟

 

پشتوانه نامگذاری یک روز به نام تغذیه با شیر مادر، سازمان بهداشت جهانی، یونیسف و بعضی از NGOهای طرفدار تغذیه با شیر مادر است؛ شروع نامگذاری این روز، از سال 1990 میلادی شروع شد که هر سال با یک شعار در این مورد از سوی سازمان بهداشت جهانی برگزار می‌شود.

در این مقاله می‌خوانید:

• آثار تغذیه با شیر مادر از تولد تا پایان عمر
• شیر مادر از نظر ارزش تغذیه‌ای
• شیردهی بعد از سزارین
• روش زایمان تاثیری بر شیردهی دارد؟
• مادران شیرده چه بخورند؟
• در دوران شیردهی چی بخورم چی نخورم؟
• شیردهی و سلامت روحی مادران
• افسردگی بعد از زایمان و شیردهی
• تاثیر بر سلامت جسمی مادران
• شیردهی و بارداری مجدد
• آیا شیردهی باعث پوکی استخوان می‌شود؟
• خداحافظی با شیر مادر
• آیا از شیر گرفتن نوزاد باعث وابستگی بیشتر می‌شود؟
• چند نکته مهم

در حالی که امروزه تمام کارشناسان از ارزش و اهمیت شیر مادر صحبت می‌کنند، با وجود این، بسیاری از مادران به بهانه‌های مختلف از شیردادن به نوزاد که به قول خودشان پاره تن آنهاست، خودداری می‌کنند؛ این گروه از زنان از مضرات اقدام خود بی‌اطلاعند.

بدون شک، آگاهی، تحصیلات، کار، تعداد فرزند، رفاه اجتماعی و اقتصادی و تغذیه خانواده در این تصمیم مادران اثرات قابل توجهی دارد. درست است که در جامعه امروز ما، زنان نیز در عرصه فعالیت‌های اجتماعی، اقتصادی در حال کار و تلاشند و در واقع، نیمی از نیروی فعال و خلاق جامعه را تشکیل می‌دهند و مجبورند در طول روز در محیط کار حاضر بوده و به ناچار از فرزند شیرخوار خود دور باشند، لیکن باید تسهیلات ویژه شیردهی و حمایت از خانواده در مورد مادران شاغل اجرا گردد تا خلأ عاطفی و تغذیه‌ای طفل پر شود. با تمام مزایایی که شیر مادر برای طفل دارد و با تمام تبلیغاتی که در این خصوص انجام می‌شود.

با این حال آمار نشان می‌دهد که تغذیه با شیر مادر، دچار افت شدید و حتی در بین بعضی از خانواده‌ها به فراموشی سپرده شده است.

 

احتمال مرگ کودکانی که از شیر مادر تغذیه نمی‌کنند در شش ماه اول زندگی خود چهارده برابر کودکانی است که منحصرا از شیر مادر تغذیه می‌کنند. آغاز تغذیه کودک با شیر مادر در روز بعد از تولد، خطر مرگ کودک را تا 45 درصد کاهش می‌دهد. شیر مادر، بخصوص در اولین روزهای بعد از تولد کودک و نیز در ماه‌های بعد بسیار مهم و باارزش است، به گونه‌ای که هیچ غذای دیگری نمی‌تواند جایگزین آن شود.
این شیر برای رشد جسمی و تکامل مغزی طفل بسیار مؤثر است و حاوی موادی است که ضمن ایمن‌کردن طفل در برابر بیماری‌ها، ارتباط عاطفی بین مادر و کودک را محکم‌تر می‌کند.

طفل شیرخوار، فقط در آغوش پرمهر مادر است که احساس امنیت می‌کند و این آرامش و امنیت، در رشد شخصیت و عواطف کودک تأثیر بسزایی دارد.

ترکیبات شیر مادران به نسبت نیاز نوزاد خودشان ساخته شده است و ترکیب شیر هر مادر متفاوت است و با توجه به نارس بودن کودک یا خیلی موارد دیگر این ترکیب متناسب با نیاز کودک تغییر می‌کند.

دکتر منصور بهرامی، متخصص بیماری‌های نوزادان و کودکان در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: شیر مادر اثربخش‌ترین ماده بر سلامت نوزاد در بدو تولد است؛ تغذیه با شیر مادر تاثیر فراوانی در کاهش بیماری‌های عفونی، اسهال و استفراغ و کاهش مرگ و میر نوزادان تا 20 برابر دارد.
همچنین شیر مادر عفونت‌های تنفسی را در نوزادان چهار برابر و احتمال ابتلا به همه بیماری‌های عفونی و در درجه دوم ابتلا به بیماری‌های غیرعفونی و در درجه سوم احتمال ابتلا به بیماری‌های سرطانی را کاهش می‌دهد.

دکتر بهرامی، می‌افزاید: اثربخشی شیر مادر از بدو تولد شروع می‌شود و تا پایان عمر، حتی در هوش و رفتار و کردار فرد قابل مشاهده است.

 

کلستروم یا همان آغوز که شیر اولیه مادر در زمان به دنیا آمدن نوزاد است، مایع ایمنی بخشی بسیار قوی‌ است که ساختن آن در بازار درست به همان شکل امکان‌پذیر نیست و همچنین ساختن مشابه آن هم بسیار گران تمام می‌شود. دکتر بهرامی با اشاره به این‌که کلستروم یا آغوز، ماده عجیبی مثل معجزه‌گر است، می‌گوید: این ماده علاوه بر این‌که ایمنی بدن نوزاد را تامین می‌کند، روده او را مثل آستری می‌پوشاند و کسانی که از شیردهی نوزادشان در ساعت اولیه تولد به هر دلیلی خودداری می‌کنند، نمی‌دانند که فرزندشان را از چه نعمت بزرگی محروم می‌کنند.

از نظر غذایی شیر مادر، مناسب‌ترین ترکیب را برای روده‌های نوزاد دارد و قند و چربی و پروتئین آن درست همان است که نوزاد به آن احتیاج دارد.

نکته جالب دیگر که دکتر بهرامی به آن اشاره می‌کند، این که محققان با آزمایش‌هایی روی شیر مادران مختلف، به این نتیجه رسیده‌اند که شیر هر مادر مناسب‌ترین شیر برای نوزاد خودش است! 
یعنی تا حدی ترکیبات شیر مادران به نسبت نیاز نوزاد خودشان ساخته شده است و ترکیب شیر هر مادر متفاوت است و با توجه به نارس بودن کودک یا خیلی موارد دیگر این ترکیب متناسب با نیاز کودک تغییر می‌کند.

هیچ شرکت سازنده شیرخشکی در دنیا نمی‌تواند ادعا کند که نزدیک‌ترین ترکیب را به شیر مادر ساخته است، زیرا علاوه بر موارد مطرح شده، ماده‌ای بیواکتیو در شیر مادر است که اصلا قابلیت خشک کردن و نگهداری ندارد، یعنی آن ماده موجود در شیر مادر به هیچ وجه در شیرخشک وجود ندارد.

 

شیر دادن به نوزاد تازه متولد شده توسط مادرانی که با سزارین نوزاد خود را به دنیا آورده‌اند، بسیار دردناک یا گاهی غیرقابل تحمل است، زیرا در این گروه از مادران برش جراحی در ناحیه شکم وجود دارد که دردناک است و حداقل تا زمانی که بخیه‌های جراحی جوش نخورده‌اند، این درد همراه مادر خواهد بود.

این گروه از مادران نمی‌توانند براحتی نوزاد تازه متولد شده را در آغوش بگیرند. همچنین این مادران با تجویز پزشک خود از داروهای مسکن برای غلبه بر درد ناحیه شکم استفاده می‌کنند و در نتیجه خواب‌آلود هستند.
اما توصیه به این مادران این است که سعی کنید بلافاصله پس از عمل سزارین با یک مشاور شیردهی که در بیمارستان حضور دارد و مادران را راهنمایی می‌کند، صحبت کنید و از او کمک بخواهید تا روشی به شما معرفی کند که بدون قرار دادن نوزاد روی ناحیه شکم خود بتوانید به او شیر دهید.

---

بیشتر بخوانید: چرا تغذیه با شیر مادر خوب است؟

---

روش زایمان تاثیری بر شیردهی دارد؟
مادرانی که زایمان طبیعی انجام می‌دهند در ناحیه شکم مشکل خاصی ندارند و براحتی پس از زایمان می‌توانند نوزاد خود را در آغوش بگیرند و او را بالا و پایین کنند، شاید این نکته از کوچک‌ترین و در عین حال زیباترین مزیت‌های زایمان طبیعی بر زایمان سزارین باشد.

خوشبختانه روش زایمان (طبیعی یا سزارین) تاثیر چندانی بر سرعت و کیفیت شیردهی ندارد. نکته مهم این که اولین ساعات و روزهای شیردهی برای نوزاد مهم است و اگر مادری که سزارین کرده است در اثر بیهوشی یا خواب آلودگی ناشی از داروهای مسکن، این فرصت را در اختیار نوزادش قرار ندهد به نوزاد آسیب زیادی می‌رسد.
گرچه ممکن است تغذیه با شیر مادر پس از سزارین بسیار دردناک باشد، اما دریغ کردن شیر مادر از نوزاد تازه متولد شده، عواقب جبران ناپذیری را به نوزاد تحمیل خواهد کرد و مطمئنا اگر مادران عزیز با این عواقب خطرناک بیشتر آشنا باشند، هرگز سعی نمی‌کنند که سلامت نوزاد خود را به خطر بیندازند و این درد را با تدبیرهای لازم، مانند مصرف داروهای آرام‌بخش با تجویز پزشک متخصص و رعایت نکات مربوط به شیردهی و صبوری تحمل می‌کنند.

 

 

شیردهی یکی از دوره‌هایی است که در آن بدن به انرژی و موادمغذی بیشتری نیازمند است. البته عادت‌های غذایی متعددی می‌تواند بر حجم شیر تاثیر مثبت بگذارد و سلامت مادر و کودک را تضمین کند؛ در مقابل، خوردن برخی خوراکی‌ها حجم شیر را کاهش می‌دهد و عوارضی برای نوزاد دارد.

تغذیه درست، نوشیدن مایعات و مصرف بعضی قطره‌های شیر‌افزا مثل رازیانه می‌تواند در ازدیاد شیر مادر کمک کند. بعضی از مادرها مایعاتی نظیر ماءالشعیر، آبمیوه‌ و... استفاده می‌کنند و از آنجا که این نوع مایعات پر کالری هستند، در اغلب موارد با مصرف بیش از حد، مادرها دچار افزایش وزن می‌شوند و وزنشان به آن حالت طبیعی بر نمی‌گردد.
به عبارت دیگر آب از همه مایعات موثرتر است و در صورت مصرف مایعات دیگر باید به میزان کالری هم توجه کنند که مشکل اضافه وزن پیدا نکنند همچنین مادر باید در مصرف غذای بو دار مثل پیاز، سیر و... احتیاط کند چون بو وارد شیر می‌شود.

قهوه، چای و نوشابه‌های کولا‌دار به دلیل کافئینی که دارند، باعث بی‌قراری و بی‌خوابی نوزاد می‌شوند به همین دلیل بهتر است مادران آنها را ننوشند و همین‌طور مصرف شکلات را به حداقل برسانند.

در دوران شیردهی خانم‌ها به سه تا چهار واحد لبنیات نیاز دارند؛ این موادغذایی منابع پروتئین، کلسیم، ویتامین D و مایعات هستند. خوردن شیر و ماست به وسیله مادر می‌تواند مواد مغذی‌ای را به نوزاد برساند که به روند رشدش کمک می‌کند.

و اما توصیه‌های دیگر به مادران شیرده این‌که مرکبات نخورید؛ این میوه‌ها با این‌که سرشار از ویتامین C هستند، باعث بی‌قراری نوزاد و حتی بروز دانه‌های قرمزی روی پوستش می‌شوند به همین دلیل بهتر است کمتر آنها را میل کنید و همچنین بهتر است در دوران شیردهی آلو مصرف نشود، چون این میوه خاصیت ملین دارد به همین دلیل بهتر است مادران این میوه را همیشه در برنامه غذایی روزانه‌شان نداشته باشند.

در دوران شیردهی چی بخورم چی نخورم؟

جعفری میل نکنید، چون این سبزی حجم شیر را کم می‌کند به همین دلیل بهتر است در برنامه غذایی مادر نباشد و خوردن غذاهای تند و ادویه‌دار، هم طعم شیر را تغییر می‌دهد و هم باعث بی‌قراری و نق‌زدن بی‌مورد نوزاد می‌شود، به همین دلیل توصیه می‌شود غذاهایتان را با آبلیمو طعم‌دار کنید نه با ادویه فراوان.

گوشت بخورید، همچنین بهتر است منابع غذایی حاوی امگا3 در این دوران سهمی در رژیم غذایی داشته باشند، زیرا دریافت این ماده مغذی به تکامل مغز و سیستم عصبی نوزاد کمک می‌کند، بنابراین منابع آن که شامل انواع ماهی به خصوص ماهی آزاد و تن است، حداقل دو بار در هفته میل کنید.

در دوران شیردهی خانم‌ها به سه تا چهار واحد لبنیات نیاز دارند؛ این موادغذایی منابع پروتئین، کلسیم، ویتامین D و مایعات هستند. خوردن شیر و ماست به وسیله مادر می‌تواند مواد مغذی‌ای را به نوزاد برساند که به روند رشدش کمک می‌کند.

جو از موادغذایی‌ای است که باعث آرامش مادر می‌شود و به تولید شیر کمک می‌کند. این ماده مغذی باعث ترشح هورمون اکسی‌توسین می‌شود که در تولید شیر دخیل است، بنابراین خوردن سوپ جو، نان جو و هر غذایی که از جو تهیه شده است، توصیه می‌شود.

 

 

وزارت بهداشت معمولا شیردهی را به دلیل فواید بسیار زیادی که برای نوزاد و مادر دارد، به مادران توصیه می‌کند، اما تاثیرات احساسی آن معمولا ناگفته می‌ماند. امروزه در کشور ما انتخاب بین شیر مادر و شیرخشک برای نوزادان یک تصمیم‌گیری شخصی است.
استرس زندگی کردن با نوزادی که مدام بیمار می‌شود یا نبود پیوند خاصی که شیردهی بین مادر و فرزند ایجاد می‌کند، معمولا در این فرآیند تصمیم‌گیری نادیده گرفته می‌شود.

شیردهی فوایدی بسیار بیشتر از تغذیه مطلوب و محافظت در برابر بیماری‌ها دارد؛ شیردهی رابطه‌ای عمیق و خاص بین مادر و فرزند ایجاد می‌کند و مادری که به فرزند خود شیر نمی‌دهد، برای ایجاد آن باید خیلی بیشتر تلاش کند، مکیدن پستان توسط نوزاد، محیط هورمونی خاصی برای مادر ایجاد می‌کند؛ پرولاکتین، هورمون شیرساز، آرامش خاصی در مادر ایجاد می‌کند همین‌طور، مادران شیرده واکنش خفیف‌تری به آدرنالین نشان می‌دهند.

سنجش این تاثیر آرامش‌بخش در جامعه‌ای که ارزش و فواید شیردهی در آن بتدریج اهمیت خود را از دست می‌دهد، کمی دشوار می‌شود.
بتازگی مادران جوان برای راحتی خود فواید شیردهی را نادیده می‌گیرند و یکی از دلایل آن نیز سهولت تهیه انواع شیرخشک و غذاهای کمکی مختلف است.

افسردگی بعد از وضع‌حمل پدیده‌ای شایع در مادران است و معمولا با نبود حمایت و پشتیبانی لازم و حس تنهایی تشدید می‌شود، نقش شیردهی در تحولات احساسی پس از وضع‌حمل به خوبی مورد تحقیق قرار نمی‌گیرد، اما مادران شیردهی که دچار افسردگی می‌شوند نیز به اندازه مادران دیگر نیاز به درمان دارند.

این مادران چالشی خاص برای متخصصان هستند؛ از آنجا که داروها ممکن است وارد شیر مادر شود، بسیاری از پزشکان باور دارند که ایمن‌ترین راهکار برای این دسته از مادران از شیر گرفتن نوزاد است، اما در بیشتر موارد افسردگی، زنان اگر به شیردهی خود ادامه دهند، حالشان بهتر خواهد شد.

متاسفانه در بعضی موارد پزشکان از مادران می‌خواهند برای استفاده از داروهای ضدافسردگی، فرزند خود را از شیر بگیرند.

برخلاف مادرانی که به فرزند خود شیرخشک می‌دهند که معمولا بین شش تا هشت هفته بعد از وضع‌حمل عادت‌ماهانه‌شان برمی‌گردد، مادرانی که شیردهی می‌کنند، تا ماه‌ها قاعده نمی‌شوند.

اما بررسی‌ها نشان می‌دهد داروهای ضدافسردگی مختلفی وجود دارند که تاثیر بسیار ناچیزی بر نوزادی که از شیر مادر تغذیه می‌کند می‌گذارند، مادری که احساس می‌کند رابطه مراقبتی او با فرزندش تنها کار درستی است که انجام می‌دهد می‌تواند با مصرف این داروها به شیردهی خود ادامه دهد و این شیردهی علاوه بر تمام فوایدی که برای نوزاد و مادر عنوان شد باعث کاهش و در مواردی بهبود و درمان افسردگی در مادران می‌شود.

 

شاید کمتر کسی باشد که از فواید شیردهی برای نوزادان آگاه نباشد، اما فواید بی‌شمار آن برای مادران معمولا نادیده گرفته می‌شود. از تاثیر هورمون اکسی‌توسین بر رحم مادر گرفته تا فواید احساسی آن.

دکتر ناهید عزالدین زنجانی، مدیر عامل انجمن ترویج تغذیه با شیر مادر، با اشاره به این‌که یکی از رازهای شیردهی این است که به همان اندازه که برای نوزاد فایده دارد، برای مادر نیز مفید است، می‌گوید: تولید شیر نه تنها فرآیند فیزیولوژیک طبیعی که با بارداری شروع می‌شود را ادامه‌دار می‌کند، بلکه فواید کوتاه و بلند‌مدت بسیار زیادی نیز بر سلامت مادر دارد، اما معمولا بر این مسائل در جلسات مشاوره پیش از زایمان تاکیدی نمی‌شود و والدین نیز معمولا از آن غافل هستند.

دکتر عزالدین می‌افزاید: تا زمانی که مادری بدون جایگزین کردن شیرخشک، غذاهای کمکی و از این قبیل، به فرزند خود شیر دهد، برگشت عادت‌ ماهانه او به تعویق می‌افتد.
برخلاف مادرانی که به فرزند خود شیرخشک می‌دهند که معمولا بین شش تا هشت هفته بعد از وضع‌حمل عادت‌ماهانه‌شان برمی‌گردد، مادرانی که شیردهی می‌کنند، تا ماه‌ها قاعده نمی‌شوند. این وضع این فایده را برای مادران دارد که بین بارداری‌ها فاصله می‌اندازد.

---

بیشتر بخوانید: تغذیه نوزاد از بانک شیر، مشکل شرعی ندارد؟

---

میزان آهنی که بدن مادر برای تولید شیر استفاده می‌کند، بسیار کمتر از میزانی است که او با خونریزی ماهانه از دست می‌دهد. فایده آن می‌تواند کاهش کم‌خونی ناشی از فقر آهن در مادران شیرده در مقایسه با مادرانی که به فرزندشان شیرخشک می‌دهند، باشد.

در مورد باروری نیز می‌توان گفت که قاعده نشدن ناشی از شیردهی یک روش جلوگیری از بارداری بسیار عالی با 98 تا 99 درصد پیشگیری از بارداری در شش ماه اول بارداری به حساب می‌آید. این مساله به بقای مطلوب هر نوزاد و ریکاوری جسمی مادر بین بارداری‌ها کمک می‌کند.
در مقابل، مادرانی که از شیرخشک برای فرزندانشان استفاده می‌کنند باید شش ماه پس از بارداری شروع به استفاده از یکی از روش‌های جلوگیری از بارداری کنند.

البته فواید شیردهی فقط به تاثیرات کوتاه‌مدتی که بلافاصله پس از وضع‌حمل شروع می‌شود، ختم نمی‌گردد، بلکه شامل متابولیسم مطلوب، کاهش خطر ابتلا به سرطان‌های مختلف از جمله سرطان پستان و تخمدان می‌شود و همین‌طور شواهد نشان می‌دهد که این مادران کمتر افسردگی بعد از زایمان را تجربه می‌کنند.

وی می‌افزاید: تولید شیر یک فرآیند متابولیک فعال است که به 200 تا 500 کالری در روز نیاز دارد. مادری که به فرزند خود شیرخشک می‌دهد، برای سوزاندن این مقدار کالری، باید سه دور یک استخر را شنا کرده یا یک ساعت روی شیب دوچرخه‌سواری کند. مشخص است که مادران شیرده راحت‌تر می‌توانند اضافه‌وزن دوران بارداری را پایین بیاورند.
تحقیقات تائید می‌کند که مادرانی که شیر نمی‌دهند نسبت به مادرانی که شیر می‌دهند، وزن کمتری پایین می‌آورند.

نتیجه تحقیقات نشان می‌دهد برای مادرانی که در طول دوران بارداری خود دیابت داشته‌اند هم اهمیت زیادی دارد. بعد از وضع‌حمل، مادرانی که سابقه دیابت بارداری دارند و شیر می‌دهند، قندخون پایین‌تری نسبت به مادرانی که شیر نمی‌دهند، دارند. برای این دسته از مادران که هنوز در خطر ابتلا به دیابت هستند، کاهش‌وزن مطلوب ناشی از شیردهی موجب کاهش خطر ابتلا به دیابت در سال‌های بعدی زندگی‌شان خواهد شد.

دکتر عزالدین همچنین با اشاره به این‌که عنصر مهم دیگر در تولید شیر، کلسیم است، می‌گوید: از آنجا که زنان موقع شیرسازی کلسیم از دست می‌دهند، برخی متخصصان تغذیه به اشتباه تصور می‌کردند که زنانی که شیردهی می‌کنند زودتر به پوکی‌استخوان مبتلا می‌شوند، اما تحقیقات اخیر نشان داده است که تراکم‌استخوان زنان بعد از شیر دادن به فرزند خود به وضع قبل یا حتی بالاتر از آن برمی‌گردد.

در درازمدت، شیرسازی استخوان‌های آنها را قوی‌تر کرده و خطر پوکی‌استخوان را کاهش می‌دهد. در واقع، تحقیقات و مطالعات اخیر تائید می‌کند احتمال ایجاد شکستگی لگن در زنانی که شیردهی نکرده‌اند، پس از یائسگی بیشتر است.

 

زودهضم‌تر از شیرخشک است، سیستم ایمنی کودک را تقویت کرده، از عفونت پیشگیری می‌کند و باعث ارتقای سلامت کودک می‌شود و سرشار از آنتی‌بادی است.
در آغوش گرفتن کودک و تماس جسمی با مادر هنگام شیردهی نیز احساس راحتی و امنیت روانی در او ایجاد می‌کند. بررسی‌ها نشان داده ضربان قلب، استرس و فشار خون کودک نیز در زمان شیردهی کاهش پیدا می‌کند، اما پرسش مهم این که مناسب‌ترین زمان برای پایان شیردهی چه زمانی است؟

دکتر ناهید عزالدین در این باره می‌گوید: بهتر است کودکان تا پایان دو سالگی شیر مادر بخورند، اما اهمیت تغذیه با شیر مادر در سال اول بیشتر است؛ به عبارت دیگر اولویت در سال اول، شیر مادر و در سال دوم غذاست.
بچه‌ها در سال دوم زندگی باید بیشتر غذا بخورند. بچه‌هایی که بالای یک‌سال دارند و زیاد شیر مادر می‌خورند، خوب غذا نمی‌خورند.

به طور کلی بچه در سال دوم علاقه دارد بیشتر شیر بخورد تا غذا و مادران باید به این موضوع توجه داشته باشند که در سال دوم غذا اولویت اول است و شیر در اولویت دوم قرار دارد. برای از شیرگرفتن کودک می‌توانید بتدریج او را از شیر بگیرید.
برای این کار ابتدا باید بررسی کنید در روز چند بار شیر می‌خورد و بتدریج هر روز یک وعده‌اش را حذف کنید. مثلا روز اول یک وعده صبح و روز بعد یک وعده بعدازظهر را کم کنید تا بتدریج کودک به کم خوردن و سپس نخوردن شیر عادت کند؛ این کار ممکن است یک تا دو ماه طول بکشد.

این تصور که از شیر گرفتن باعث وابستگی بیشتر می‌شود درست نیست، این‌که برخی کودکان بیش از حد به مادر وابسته می‌شوند، معمولا علت‌های دیگری دارد و به شیردهی ارتباطی ندارد. کودکانی که از نظر سرشتی، کودکان وابسته و مضطربی هستند و لحظه‌ای از مادر جدا نمی‌شوند و نمی‌توانند در کنار فرد دیگری از فامیل مثل پدر یا مادربزرگ آرامش بگیرند.
ممکن است علائمی از اضطراب و وابستگی را نشان دهند یا اگر مادر خیلی حمایتگر، وسواسی، کنترل‌کننده و نگران باشد رفتارهایی انجام دهد که کودک را به خود وابسته کند، در چنین شرایطی ممکن است از شیر گرفتن کودک سخت‌تر و طولانی‌تر شود.
به هر حال هر زمان کودک را از شیر بگیریم یکی، دو هفته مادر و کودک استرس خواهند داشت، اما تجربه نشان داده که همه مادران توانسته‌اند از عهده این مسئولیت برآیند. مدتی پس از قطع شیردهی ممکن است خواب و اشتهای کودک دچار اختلال شود و مادر باید صبر و بردباری داشته باشد، چون مادر نیز در زمان از شیر گرفتن کودک، دچار مشکلاتی می‌شود، ممکن است از نظر جسمی سینه‌هایش بزرگ و دردناک شود و از نظر روانی جدایی از کودک و ترک عادت دو سال شیردهی برایش سخت باشد، اما در کل به دلیل فشار روانی نباید از شیر گرفتن کودک به تعویق بیفتد.
پایان‌دادن به شیردهی یک فاز تغییر است که هم برای کودک و هم برای مادر استرس ایجاد می‌کند، اما اگر مادر در رفتارش ثبات داشته باشد معمولا بعد از یکی، دو هفته موفق می‌شود این کار را انجام دهد.